Τα σημαντικότερα γεγονότα αυτής της χρονιάς που απασχόλησαν τον πλανήτη

Στις 6 Μαρτίου ο πάπας Φραγκίσκος επισκέφτηκε την κατοικία του κορυφαίου σιίτη μουσουλμάνου ιερωμένου στο νότιο Ιράκ για την πρώτη συνάντηση που έχει γίνει ποτέ ανάμεσα στους ηγέτες της ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας και του σιιτικού Ισλάμ.

Ο Μεγάλος Αγιατολάχ Αλί αλ-Σιστάνι υποδέχθηκε τον πάπα Φραγκίσκο στην ταπεινή κατοικία που νοικιάζει εδώ και δεκαετίες σ’ ένα στενό δρομάκι της ιερής σιιτικής πόλης Νατζάφ.

Η συνάντησή τους έγινε κεκλεισμένων των θυρών και διήρκεσε σχεδόν μία ώρα. Ο Αργεντινός πάπας έτεινε το χέρι στο σιιτικό Ισλάμ, αφού πριν από δύο χρόνια είχε υπογράψει ένα έγγραφο για την «ανθρώπινη αδελφοσύνη» με έναν κορυφαίο θεσμό του σουνιτικού Ισλάμ, τον μεγάλο ιμάμη του Αλ-Άζχαρ σεΐχη Άχμεντ αλ-Τάγεμπ.

Το κρατικό ιρακινό τηλεοπτικό δίκτυο Εχμπαρίγια μετέδωσε εικόνες της μεγάλης αυτοκινητοπομπής του πάπα να κινείται στους δρόμους της Νατζάφ.

Ο Σιστάνι, ένας ασκητικός ιερωμένος που σπανίως εμφανίζεται δημόσια, έχει τεράστια επιρροή στην πολιτική. Τα διατάγματά του έστειλαν τους Ιρακινούς στις κάλπες για τις πρώτες ελεύθερες εκλογές το 2005, συσπείρωσαν εκατοντάδες χιλιάδες για να πολεμήσουν το Ισλαμικό Κράτος το 2014 και ανέτρεψαν μια ιρακινή κυβέρνηση που δεχόταν πίεση λόγω των μαζικών διαδηλώσεων το 2019.

Η Τουρκία αποσύρθηκε από τη διεθνή σύμβαση η οποία υποχρεώνει τις κυβερνήσεις σε όλον τον κόσμο να καταβάλλουν προσπάθειες για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών, δυνάμει προεδρικού διατάγματος, πυροδοτώντας επικρίσεις από το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης.

Η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης (2011) προέβλεπε ότι οι κυβερνήσεις θα καταρτίζουν νομοθεσία για την καταπολέμηση της ενδοοικογενειακής βίας και παρόμοιων εγκλημάτων, όπως ο βιασμός εντός γάμου ή ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων.

Συντηρητικοί πολιτικοί υποστήριζαν πως το κείμενο αυτό βλάπτει την οικογένεια, ενθαρρύνει τα διαζύγια, αλλά και ότι οι αναφορές του στην ισότητα χρησιμοποιούνται από την κοινότητα ΛΟΑΔ για να επιτύχει ευρύτερη κοινωνική αποδοχή.

Η Γκιεκτσέ Γκιοκτσάν, αντιπρόεδρος του CHP αρμόδια για τα ανθρώπινα δικαιώματα, κατήγγειλε μέσω Twitter ότι η εγκατάλειψη της Σύμβασης σημαίνει ότι «αφήνονται οι γυναίκες να δολοφονούνται».

TBMM’nin açık iradesini yok sayan ve İstanbul Sözleşmesi’ni hukuksuzca fesheden bu mantığın Türkçesi: “Kadınlar ikinci sınıf vatandaş olmaya devam etsin ve hatta öldürülsün.”

Size ve tüm kötülüklerinize rağmen biz yaşayacağız ve Sözleşmeyi geri getireceğiz! pic.twitter.com/w1Cqhc2OHg

— Gökçe Gökçen (@GokceGokcen_) March 19, 2021

Στις 23 Μαρτίου, περί τις 07:40 τοπική ώρα, το πλοίο εμπορευματοκιβωτίων Ever Given, μήκους 400 μέτρων, προσάραξε λόγω ισχυρών ανέμων, με αποτέλεσμα να αποφράξει πλήρως τη διώρυγα του Σουέζ, καθώς στο σημείο εκείνο δεν υπήρχε διπλό κανάλι. 321 πλοία έμειναν εγκλωβισμένα στη Διώρυγα, ελπίζοντας ότι θα επιτευχθεί η διάνοιξη από τις αμέσως επόμενες ημέρες.

Αμέσως, 14 ρυμουλκά πλοία ρίχτηκαν στον αγώνα αποκόλλησης του τεράστιου φορτηγού πλοίου.

Ως φυσικό επακόλουθο, άρχισαν οι αναταρράξεις στο παγκόσμιο εμπόριο και τις θαλάσσιες μεταφορές για αρκετές ημέρες. Ο «φραγμός» στη Διώρυγα του Σουέζ είχε μπλοκάρει αγαθά αξίας 9,6 δισ. δολαρίων ημερησίως, καθώς το Ever Given παρέμενε «εγκλωβισμένο».

Η Αρχή της Διώρυγας του Σουέζ είχε ζητήσει αποζημίωση 916 εκατ. δολαρίων για να καλύψει τα έξοδα της αποκόλλησης, ζημιές στη φήμη και απώλειες εσόδων, προτού μειώσει δημόσια τελικά το αίτημά της σε 550 εκατ. δολάρια.

«Σεισμό» προκάλεσε τον Απρίλιο στο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο η πρόθεση 12 ομάδων να προχωρήσουν στη δημιουργία της ευρωπαϊκής Super League, παρά τις έντονες αντιρρήσεις της UEFA και της FIFA. Οι 12 αυτοί σύλλογοι, μάλιστα, πέρασαν στην αντεπίθεση, απειλώντας με δικαστική προσφυγή τις διεθνείς ποδοσφαιρικές ενώσεις.

Σύμφωνα με πολλά δημοσιεύματα του ευρωπαϊκού Τύπου, το σχετικό προσχέδιο είχαν υπογράψει οι Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, Μάντσεστερ Σίτι, Άρσεναλ, Τσέλσι, Λίβερπουλ, Τότεναμ, Γιουβέντους, Μίλαν, Ίντερ, Ρεάλ Μαδρίτης, Μπαρτσελόνα και Ατλέτικο.

Η European Super League με επιστολή της στην παγκόσμια και ευρωπαϊκή ομοσπονδία τόνισε ότι είχε ήδη εξασφαλίσει χρηματοδότηση ύψους 4 δισ. ευρώ και απείλησε με προσφυγή στα δικαστήρια για να υπερασπιστεί τα συμφέροντά της. Μάλιστα, μία από τις μεγαλύτερες τράπεζες στον κόσμο, η JP Morgan, ανακοίνωσε πως είχε συμφωνήσει να χρηματοδοτήσει το νέο αυτό εγχείρημα.

Την ανακοίνωση διαδέχθηκαν απειλές από την UEFA, αποβολής συλλόγων από όλες τις εθνικές και διεθνείς διοργανώσεις, αλλά και αποκλεισμού ποδοσφαιριστών από τις εθνικές ομάδες.

Ωστόσο, η ιδέα για μία ευρωπαϊκή Super League κατέρρευσε σαν «χάρτινος πύργος» μετά την αποχώρηση αρχικά της Μάντσεστερ Σίτι, την οποία ακολούθησαν λίγο αργότερα και οι τέσσερις από τις υπόλοιπες πέντε αγγλικές ομάδες. Αποτέλεσμα των αποχωρήσεων ήταν το «πάγωμα» του project, το οποίο κατά πάσα πιθανότητα δεν θα πραγματοποιηθεί τελικά.

Ο πρόεδρος της Λευκορωσίας, Αλεξάντερ Λουκασένκο, διέταξε στις 23 Μαΐου να προσγειωθεί μία πτήση της Ryanair στην οποία επέβαινε ένας σημαντικός μπλόγκερ της αντιπολίτευσης και κατευθυνόταν στη Λιθουανία, στην πρωτεύουσα της Λευκορωσίας, Μινσκ, και τον συνέλαβε κατά την αφίξή του.

Μέλη των δυνάμεων επιβολής του νόμου συνέλαβαν τον ακτιβιστή Ρόμαν Προτάσεβιτς, το όνομα του οποίου βρισκόταν σε κατάλογο καταζητουμένων μετά τις μαζικές διαδηλώσεις πέρυσι έπειτα από εκλογές τις οποίες ο Λουκασένκο ισχυρίστηκε ότι κέρδισε με μεγάλη διαφορά.

Το αεροπλάνο, που πετούσε πάνω από τη Λευκορωσία σε μία πτήση από την Αθήνα στο Βίλνιους, είχε σχεδόν φθάσει στη Λιθουανία, όταν άλλαξε κατεύθυνση και συνοδεία μαχητικού οδηγήθηκε στο Μινσκ εν μέσω πληροφοριών ότι στο αεροσκάφος υπήρχαν εκρηκτικά, σύμφωνα με διαδικτυακό ιστότοπο εντοπισμού πτήσεων και το BelTA.

Ακολούθησε διεθνής οργή για την «αεροπειρατεία με εντολή Λουκασένκο». Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης τόνισε σε δήλωσή του ότι επρόκειτο για πρωτοφανή και σοκαριστική κίνηση, ενώ το υπουργείο Εξωτερικών στην Αθήνα μίλησε ανοικτά περί κρατικής αεροπειρατείας. Το Βερολίνο ζήτησε εξηγήσεις από το Μινσκ, η Γαλλία χαρακτήρισε απαράδεκτη την κίνηση της Λευκορωσίας, το Λονδίνο προειδοποίησε τον Λευκορώσο πρόεδρο ότι θα υπάρξουν «σοβαρές συνέπειες», το ΝΑΤΟ χαρακτήρισε το συμβάν «σοβαρό και επικίνδυνο» και οι ΗΠΑ «καταδίκασαν σθεναρά την αναγκαστική εκτροπή μίας πτήσης μεταξύ δύο κρατών μελών της ΕΕ».

Η ΕΕ αποφάσισε τον αποκλεισμό του εναέριου χώρου της σε αεροπλάνα της Λευκορωσίας ως απάντηση στο περιστατικό, ενώ η Ryanair κατήγγειλε ότι οι λευκορωσικές αρχές αρνήθηκαν το αίτημα του πιλότου να επικοινωνήσει με την εταιρεία.

Ο ιδρυτής και ο δισεκατομμυριούχος της Blue Origin, Τζεφ Μπέζος εκτοξεύτηκε λίγο μετά τις 16:00 το μεσημέρι της 20ης Ιουλίου στο διάστημα από τις εγκαταστάσεις Launch Site One της Blue Origin, σε απόσταση περίπου 32 χιλιομέτρων από τα περίχωρα της πόλης Βαν Χορν του Τέξας. Η πτήση του έθεσε ταυτόχρονα δύο νέα ρεκόρ: Για το γηραιότερο και το νεότερο σε ηλικία άτομο που έχει βρεθεί μέχρι τώρα στο διάστημα.

Ο Μπέζος επιβιβάστηκε στον πύραυλο «New Origin Shepard» της Blue Origin, συνοδευόμενος από την πρωτοπόρο γυναίκα της αεροπορίας Γουόλι Φανκ, 82 ετών, τον αδερφό του, Μαρκ Μπέζος, και τον 18χρονο Όλιβερ Ντέμεν, του οποίου ο πατέρας ήταν ο τελικός νικητής μίας δημοπρασίας για μία θέση στην πτήση του διαστημικού σκάφους της εταιρείας του Μπέζος.

Οι τέσσερις επιβιβάστηκαν στον πλήρως αυτόνομο πύραυλο – κάψουλα της Blue Origin, ύψους 18,3 μέτρων και πραγματοποιήσαν ένα ταξίδι 11 λεπτών έως το όριο του Διαστήματος.

Στις 15 Σεπτεμβρίου, ο Πρόεδρος Τζο Μπάιντεν, ο Αυστραλός πρωθυπουργός Σκοτ ​​Μόρισον και ο Βρετανός πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον ανακοίνωσαν από κοινού μία νέα τριμερή εταιρική σχέση ασφάλειας με το όνομα AUKUS. Το πιο σημαντικό μέρος της συμφωνίας ήταν η δέσμευση των ΗΠΑ να παράσχουν στην Αυστραλία τεχνολογία για την κατασκευή οκτώ πυρηνοκίνητων (αλλά όχι πυρηνικών) υποβρυχίων. Η μόνη άλλη χώρα που έχει παρόμοια πρόσβαση στην τεχνολογία των ΗΠΑ είναι το Ηνωμένο Βασίλειο.

Η δήλωση που ανακοίνωσε το σύμφωνο, το δικαιολογούσε ως απαραίτητο για τη «διαφύλαξη της ασφάλειας και της σταθερότητας στον Ινδο-Ειρηνικό». Αν και κανένας από τους τρεις ηγέτες δεν ανέφερε την Κίνα ονομαστικά, το AUKUS θεωρήθηκε ευρέως ως απάντηση στην αυξανόμενη κινεζική διεκδίκηση. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι το Πεκίνο κατήγγειλε το σύμφωνο ως «εξαιρετικά ανεύθυνο» και «πολωτικό». Αλλά η Κίνα δεν ήταν η μόνη χώρα που δεν ήταν ικανοποιημένη με τη συμφωνία.

Η Γαλλία εξοργίστηκε επειδή η AUKUS κατήγγειλε μία συμφωνία 37 δισ. δολαρίων που σύναψε με την Αυστραλία το 2016 για την κατασκευή δώδεκα ηλεκτρικών υποβρυχίων με ντίζελ. Ως αποτέλεσμα, το Παρίσι ανακάλεσε τους πρεσβευτές του στην Καμπέρα και την Ουάσιγκτον, μία κίνηση χωρίς προηγούμενο στις διμερείς σχέσεις των δύο χωρών. Ο Μπάιντεν παραδέχτηκε στη συνέχεια ότι η ανακοίνωση του συμφώνου ήταν «αδέξια», ενώ η Γαλλία χρησιμοποίησε το περιστατικό για να πιέσει την υπόθεσή της για «στρατηγική αυτονομία», δηλαδή την ικανότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης να ενεργεί ανεξάρτητα από τις Ηνωμένες Πολιτείες στις παγκόσμιες υποθέσεις.

Ο πόλεμος των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν τελείωσε όπως ξεκίνησε είκοσι χρόνια νωρίτερα: με τους Ταλιμπάν στην εξουσία.

Το 2020, ο Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ έκλεισε συμφωνία με τους Ταλιμπάν που απαιτούσε την απόσυρση όλων των αμερικανικών στρατευμάτων έως την 1η Μαΐου 2021. Δύο εβδομάδες πριν από αυτή την προθεσμία, ο Πρόεδρος Τζο Μπάιντεν διέταξε να ολοκληρωθεί η πλήρης αποχώρηση των ΗΠΑ το αργότερο έως τις 11 Σεπτεμβρίου 2021 – την εικοστή επέτειο των επιθέσεων της 11ης Σεπτεμβρίου. Καθώς προχωρούσε η αποχώρηση, ο εθνικός στρατός του Αφγανιστάν κατέρρευσε και οι Ταλιμπάν κατέλαβαν τη χώρα. Η Καμπούλ έπεσε στις 15 Αυγούστου, παγιδεύοντας χιλιάδες αλλοδαπούς στην πρωτεύουσα.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες ξεκίνησαν μία τεράστια προσπάθεια εκκένωσης των εγκλωβισμένων Αμερικανών έως τις 31 Αυγούστου, προθεσμία που έθεσαν οι Ταλιμπάν. Η απόσυρση των ΗΠΑ ολοκληρώθηκε στις 30 Αυγούστου, αφήνοντας πίσω περισσότερους από εκατό Αμερικανούς πολίτες και έως και 300.000 Αφγανούς που μπορεί να πληρούσαν τις προϋποθέσεις για ταχεία έκδοση βίζας για τις ΗΠΑ. Ο Μπάιντεν χαρακτήρισε την αποχώρηση «εξαιρετική επιτυχία». Οι περισσότεροι Αμερικανοί διαφώνησαν και τα ποσοστά αποδοχής του από το κοινό έφτασαν σε νέα χαμηλά. Αξιωματούχοι των Συμμάχων χαρακτήρισαν την απόσυρση μεταξύ άλλων «ανώμαλη» και «απώλεια». Οι Ηνωμένες Πολιτείες ξόδεψαν περισσότερα από 2,3 τρισ. δολάρια για το Αφγανιστάν για δύο δεκαετίες, ή περίπου 300 εκατ. δολάρια την ημέρα για είκοσι χρόνια. Περισσότεροι από 2.500 στρατιωτικοί των ΗΠΑ και 4.000 πολιτικοί εργολάβοι των ΗΠΑ έχασαν τη ζωή τους στο Αφγανιστάν. Ο αριθμός των Αφγανών που έχασαν τη ζωή τους πιθανότατα ξεπέρασε τις 170.000. Παρά το γεγονός ότι ισχυρίζεται ότι είναι διαφορετική, η νέα κυβέρνηση των Ταλιμπάν μέχρι στιγμής έμοιαζε και ενήργησε ακριβώς όπως αυτή που φρίκησε τον κόσμο πριν από είκοσι χρόνια.

Από τις 31 Οκτωβρίου έως τις 13 Νοεμβρίου, ηγέτες από όλο τον κόσμο συναντήθηκαν στη Γλασκώβη του Ηνωμένου Βασιλείου, στο πλαίσιο της διάσκεψης κορυφής για την κλιματική αλλαγή – COP26. Τι σημαίνει όμως η COP26 και γιατί συναντήθηκαν οι ηγέτες;

Η διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή – COP26 είναι μείζον γεγονός στο οποίο συμμετέχουν ηγέτες από όλες τις χώρες του κόσμου για να συμφωνήσουν πώς να επισπεύσουν τη παγκόσμια δράση για να βρεθεί λύση στην κλιματική κρίση.

Πριν από τριάντα σχεδόν χρόνια, ηγέτες από όλο τον κόσμο συναντήθηκαν για να αντιμετωπίσουν συλλογικά την κλιματική αλλαγή για πρώτη φορά. Τα Ηνωμένα Έθνη κάλεσαν τις χώρες να υπογράψουν μία σύμβαση για το κλίμα που θα δεσμεύει κάθε χώρα για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

Έκτοτε, οι χώρες που έχουν υπογράψει τη σύμβαση – επισήμως καλούμενες «συμβαλλόμενα μέρη» – συνεδριάζουν ετησίως για να συζητήσουν την πρόοδο και τις προκλήσεις.

Η διατήρηση της υπερθέρμανσης του πλανήτη κάτω από 1,5°C είναι ο καλύτερος τρόπος για να σωθεί ο πλανήτης από τις επικίνδυνες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, σύμφωνα με τους επιστήμονες. Ωστόσο, ο κόσμος δεν βρίσκεται επί του παρόντος σε καλό δρόμο για την επίτευξη αυτού του στόχου, καθόσον οι θερμοκρασίες του πλανήτη αυξάνονται.

Αυτό ήταν άλλωστε και ένα από τα δύο κενά που άφησε η φετινή διάσκεψη, καθώς πουθενά δεν αναφέρθηκε ούτε ο στόχος για μείωση 1,5 βαθμού κελσίου, αλλά ούτε και η παροχή οικονομικής βοήθειας σε φτωχότερες χώρες.

Το κείμενο της «Συμφωνίας της Γλασκώβης για το κλίμα», όπως ονομάστηκε, εγκρίθηκε πριν ένα μήνα, έπειτα από δύο εβδομάδες επίπονων διαπραγματεύσεων, με ένα χτύπημα του σφυριού του Βρετανού προέδρου της παγκόσμιας διάσκεψης για το κλίμα, Αλόκ Σάρμα.

Σε μια απόδειξη της δυσκολίας να επιτευχθεί αυτή η συμφωνία, ο πρόεδρος της COP26 εξέφρασε με σπασμένη από τη συγκίνηση φωνή και δάκρυα στα μάτια «βαθιά λύπη» για τις αλλαγές που επήλθαν την τελευταία στιγμή στο θέμα των ορυκτών καυσίμων έπειτα από αίτημα της Κίνας και της Ινδίας. Ο ίδιος είχε εκτιμήσει νωρίτερα πως η συμφωνία «εγκαινιάζει μια δεκαετία αυξημένης φιλοδοξίας» στο θέμα του κλίματος.

Στο κρίσιμο σημείο της μείωσης της θερμοκρασίας, ενώ ο πλανήτης βρίσκεται σύμφωνα με τον ΟΗΕ σε μια «καταστροφική» πορεία υπερθέρμανσης 2,7 βαθμών Κελσίου σε σχέση με την προβιομηχανική εποχή, το κείμενο καλεί τις χώρες μέλη να αυξήσουν τις δεσμεύσεις τους για μειώσεις πιο σταθερά απ΄ό,τι προβλεπόταν στη συμφωνία του Παρισιού και αυτό από το 2022.