Κενά ακίνητα: Στεγαστική κρίση στην Ελλάδα, πρόβλημα στην Ευρώπη
Επιτείνουν τη στεγαστική κρίση στην Ελλάδα τα κλειστά ακίνητα που υπολογίζονται σε 2,2 εκατ. σε σύνολο 6,5 εκατ. κατοικιών στη χώρα, ενώ πρόβλημα αντιμετωπίζουν και άλλες χώρες στην Ευρώπη όπου οι κενές κατοικίες εκτιμώνται σε άνω των 40 εκατ. συνολικά.
Οι λύσεις που εξετάζονται και προτείνονται στις μεγάλες χώρες της Ευρώπης είναι πολυεπίπεδες, με την ανάπτυξη κοινωνικής και προσιτής κατοικίας να αποτελεί βασικό εργαλείο δημόσιας παρέμβασης, πέρα από φορολογικά κίνητρα, επιδοτήσεις για ενεργειακή αναβάθμιση, ανακαίνιση και αξιοποίηση κενών ακινήτων.
Ειδικά στην Ελλάδα, που το ποσοστό κλειστών ακινήτων κινείται σε υψηλά επίπεδα, πάνω από 33%, όταν σε πολλές χώρες της ΕΕ αυτός ο δείκτης κινείται μεταξύ 10% και 15%, προτείνονται στοχευμένες παρεμβάσεις για την αξιοποίηση του υπάρχοντος αποθέματος αντί για την ανάπτυξη νέων κατοικιών. Αυτό διαπιστώνει έρευνα της Blupeak Estate Analytics, σε συνδυασμό με επεξεργασία στοιχείων της ΕΛΣΤΑΤ, που δείχνει ότι το φαινόμενο των κλειστών ακινήτων (σχεδόν 6 στις 10 άδειες κατοικίες) εντοπίζεται κυρίως σε πέντε βασικές περιφέρειες: Αττική, όπου καταγράφονται 526.000 άδεια σπίτια, Κεντρική Μακεδονία με 363.000, Πελοπόννησο με 209.000, Δυτική Ελλάδα με 155.000 και Θεσσαλία με 133.000.
Όπως προκύπτει από τα στοιχεία της Blupeak Estate Analytics, οι περισσότερες κατοικίες, περίπου 3 εκατ., χτίστηκαν μεταξύ 1961 και 1980, ενώ ακόμη 1,6 εκατ. ανεγέρθηκαν τη δεκαετία του 1980. Πάνω από 1,1 εκατ. χρονολογούνται από την περίοδο 1946–1960. Δηλαδή, το μεγαλύτερο μέρος του αποθέματος είναι άνω των 30 ετών. Η παλαιότητα σημαίνει προδιαγραφές παλαιότερων οικοδομικών κανονισμών, έλλειψη μονώσεων, ενεργειακής αποδοτικότητας και φθορές, στοιχεία που καθιστούν τα ακίνητα ακατάλληλα προς διάθεση στην αγορά όσο η ανακαίνισή τους κρίνεται ασύμφορη οικονομικά από τους ιδιοκτήτες. Σημειώνεται ότι την μειωμένη προσφορά ακινήτων για μακροχρόνια μίσθωση σε προσιτές τιμές έχει εντείνει τα τελευταία χρόνια και η μετατροπή μισθώσεων σε βραχυχρόνιες, τύπου Airbnb.
Πώς θα ανοίξουν τα κλειστά σπίτια
Σε αυτές τις συνθήκες νέοι, φοιτητές, ζευγάρια και ηλικιωμένοι δυσκολεύονται να βρουν προσιτή κατοικία και η λύση στο πρόβλημα, όπως σχολιάζει μεταξύ άλλων ο Βασίλης Ηλιόπουλος, ιδρυτής της Blupeak Estate Analytics, είναι “αντί να τσιμεντάρουμε νέους χώρους, να δώσουμε ζωή στους ήδη υπάρχοντες”. Ο ίδιος προτείνει ως πρώτο βήμα τη δημιουργία Εθνικού Μητρώου Κατοικιών, ώστε να υπάρχει πλήρης και ψηφιακά προσβάσιμη απογραφή των κατοικιών της χώρας. Επιπλέον, σημειώνει ότι απαιτούνται ισχυρά φορολογικά κίνητρα για όσους ιδιοκτήτες επιλέγουν τη μακροχρόνια μίσθωση, με απαλλαγές στον ΕΝΦΙΑ, μειώσεις σε τεκμήρια ή επιδοτήσεις για ενεργειακές δαπάνες. Ακόμη, θεωρεί απαραίτητο να υπάρξουν προγράμματα επιδότησης ανακαίνισης. Μέσα από κουπόνια ή συγχρηματοδοτήσεις, μπορεί να γίνει η απαραίτητη αναβάθμιση. Τέλος, οι δήμοι μπορούν να συμβάλλουν καταλυτικά λειτουργώντας ως ενδιάμεσοι φορείς και να αξιοποιούν ανενεργά ακίνητα για την κάλυψη κοινωνικών στεγαστικών αναγκών – για φοιτητές, μονογονεϊκές οικογένειες, ηλικιωμένους που ζουν μόνοι κ.α.
Κοινωνική αντιπαροχή και αξιοποίηση ακινήτων της ΕΤΑΔ
Σημειώνεται ότι η ελληνική αγορά έχει ιδιαιτερότητες συγκριτικά με άλλες χώρες της Ευρώπης όπου τα προγράμματα κοινωνικής κατοικίας ανάγονται σε κρίσιμο εργαλείο για την αντιμετώπιση της στεγαστικής πίεσης, σύμφωνα με τα συμπεράσματα του 46ου συνεδρίου της Διεθνούς Ενώσεως Ιδιοκτητών Ακινήτων (UIPI) που πραγματοποιήθηκε στις αρχές Ιουνίου στο Ελσίνκι. “Στο θέμα της κοινωνικής κατοικίας και της αξιοποίησης των δημοσίων ακινήτων είμαστε στο μηδέν, με ελάχιστες κατοικίες διαθέσιμες σήμερα που υπάρχει η μεγάλη ανάγκη”, σύμφωνα με τον Μάνο Κρανίδη, Πολιτικό Μηχανικό ΕΜΠ, MSc, CEO Krama Property και Γραμματέα Ενημέρωσης ΠΟΜΙΔΑ, ο οποίος παρακολούθησε τις εργασίες του διεθνούς συνεδρίου ιδιοκτητών ακινήτων ως μέλος της αντιπροσωπείας της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ιδιοκτητών Ακινήτων (ΠΟΜΙΔΑ), επικεφαλής της οποίας ήταν ο Στράτος Παραδιάς.
Ο ίδιος θεωρεί ότι είναι δύσκολη η εξασφάλιση πρόσβασης σε κατάλληλη, οικονομικά προσιτή και αξιοπρεπή κατοικία, με συνολικό κόστος στέγης σε ανεκτό επίπεδο σε σχέση με το μηνιαίο εισόδημα κάθε νοικοκυριού, ειδικά αυτών με μικρομεσαία εισοδήματα. Θεωρεί ότι η ακίνητη περιουσία του Δημοσίου είναι ένας κρυμμένος θησαυρός χιλιάδων ακινήτων αλλά στη χώρα μας λείπει ένα συνεκτικό στεγαστικό πρόγραμμα για τη στήριξη των ευάλωτων ομάδων. Κατά την άποψή του δύο κύριοι τομείς στους οποίους πρέπει άμεσα να εστιάσει μια ολοκληρωμένη πολιτική στέγης και αξιοποίησης κενών δημοσίων ακινήτων είναι:
1-Η κοινωνική αντιπαροχή, ένας νέος θεσμός που πρέπει να οργανωθεί ταχύτατα, σωστά και αποτελεσματικά ως προς τους διαγωνισμούς, τις συμβάσεις και την ποιοτική υλοποίηση των έργων, καθώς και να εξεταστεί η παράλληλη υλοποίηση ενός προγράμματος δημοσίων επενδύσεων για την κατασκευή κατοικιών χωρίς αντιπαροχή, ύψους 1 δισ., ώστε να επιταχυνθεί η υλοποίηση των 5.000 πρώτων κατοικιών λόγω μεγάλης πίεσης του στεγαστικού ζητήματος. Υπενθυμίζεται ότι 1 δισ. είναι οι πόροι του προγράμματος “Στέγη”.
2-Η αξιοποίηση του χαρτοφυλακίου -άνω των 50.000 ακινήτων- της Εταιρείας Ακινήτων Δημοσίου (ΕΤΑΔ) και του ευρύτερου δημόσιου τομέα.
