Aνοιχτή σύγκρουση Τραμπ με Fed: Η αποπομπή της Λίζα Κουκ, οι αγορές και η ανεξαρτησία της κεντρικής τράπεζας
Μια πρωτοφανής πολιτική και θεσμική αναμέτρηση βρίσκεται σε εξέλιξη στις Ηνωμένες Πολιτείες, με τον Ντόναλντ Τραμπ να επιχειρεί να απομακρύνει τη Λίζα Κουκ, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Federal Reserve, κατηγορώντας την για ψευδείς δηλώσεις σε αιτήσεις στεγαστικών δανείων. Η ενέργεια αυτή σηματοδοτεί τη μεγαλύτερη μέχρι σήμερα προσπάθεια του Αμερικανού προέδρου να ασκήσει έλεγχο στην ανεξάρτητη κεντρική τράπεζα της χώρας.
Σε επιστολή που ανάρτησε στο Truth Social, ο Τραμπ υποστήριξε ότι έχει «επαρκή λόγο» για την απομάκρυνση της Κουκ – της πρώτης Αφροαμερικανίδας που εντάχθηκε στο Δ.Σ. της Fed – επικαλούμενος κατηγορίες ότι δήλωσε δύο διαφορετικά ακίνητα ως κύρια κατοικία για να εξασφαλίσει ευνοϊκότερους όρους δανεισμού. Η ίδια αρνείται κατηγορηματικά τις κατηγορίες και δηλώνει ότι ο πρόεδρος δεν έχει την εξουσία να την αποπέμψει. Ο δικηγόρος της προανήγγειλε δικαστικές προσφυγές για να μπλοκάρει αυτό που χαρακτηρίζει «παράνομη πράξη».
🚨 President Donald J. Trump relieves Federal Reserve Governor Lisa Cook of her position pic.twitter.com/tJV8m4mlHW
— Rapid Response 47 (@RapidResponse47) August 26, 2025
Κλιμάκωση με θεσμικές προεκτάσεις
Αν η αποπομπή προχωρήσει, ο Τραμπ θα μπορούσε να αποκτήσει πλειοψηφία τεσσάρων μελών στο επταμελές Διοικητικό Συμβούλιο της Fed, γεγονός που θα ενίσχυε την πολιτική του επιρροή στις αποφάσεις για τα επιτόκια. Ο Άαρον Κλάιν του Brookings Institution χαρακτήρισε την κίνηση «ευθεία επίθεση στην ανεξαρτησία της Fed», ερμηνεύοντάς την ως απόπειρα πολιτικής παρέμβασης στη νομισματική πολιτική.
Η σύγκρουση αυτή θέτει στο επίκεντρο τη θεσμική αντοχή της Fed, καθώς κανένας πρόεδρος δεν έχει αποπέμψει μέχρι σήμερα μέλος του Δ.Σ. της. Ο νόμος προβλέπει δυνατότητα απομάκρυνσης μόνο για «σοβαρό λόγο», όπως αναποτελεσματικότητα, αμέλεια καθήκοντος ή κατάχρηση εξουσίας.
Οι αντιδράσεις των αγορών
Η ανακοίνωση του Τραμπ προκάλεσε άμεση νευρικότητα στις αγορές: το δολάριο υποχώρησε, οι αποδόσεις των διετών ομολόγων έπεσαν, τα futures του S&P 500 διολίσθησαν, ενώ οι αποδόσεις των 10ετών κρατικών τίτλων αυξήθηκαν ελαφρώς. Ο οίκος S&P Global Ratings, αν και διατήρησε την αξιολόγηση των ΗΠΑ στο AA+, προειδοποίησε ότι πολιτικές παρεμβάσεις στη Fed θα μπορούσαν να υπονομεύσουν τη φερεγγυότητα της χώρας.
Πολιτικές αντιδράσεις και δικαστική συνέχεια
Η Δημοκρατική γερουσιαστής Ελίζαμπεθ Γουόρεν χαρακτήρισε την κίνηση «παράνομη και αυταρχική», ζητώντας την παρέμβαση των δικαστηρίων. Παράλληλα, το Ανώτατο Δικαστήριο αναμένεται να κληθεί να αποφανθεί για τα όρια της προεδρικής εξουσίας έναντι της ανεξαρτησίας της Fed, ανοίγοντας τον δρόμο σε μια πιθανή συνταγματική κρίση.
Η ίδια η Κουκ έχει δηλώσει ότι θα συνεχίσει να επιτελεί τα καθήκοντά της, προειδοποιώντας ότι δεν πρόκειται να υποκύψει σε πολιτικές πιέσεις. Το Υπουργείο Δικαιοσύνης φέρεται να εξετάζει το ενδεχόμενο προκαταρκτικής έρευνας για τις καταγγελίες που σχετίζονται με τις δανειακές της δηλώσεις.
Η στρατηγική του Τραμπ
Η μετωπική αυτή σύγκρουση με τη Fed δεν αποτελεί μεμονωμένο περιστατικό. Ο Τραμπ έχει επανειλημμένα επιτεθεί στην κεντρική τράπεζα μέσα στο 2025, κατηγορώντας την ότι διατηρεί υψηλά επιτόκια τα οποία – όπως υποστηρίζει – πλήττουν την αγορά ακινήτων και περιορίζουν την ανάπτυξη. Η επιμονή του να επιβάλει μεγαλύτερο πολιτικό έλεγχο στη νομισματική πολιτική εντάσσεται σε μια ευρύτερη στρατηγική επανακαθορισμού της ισορροπίας δυνάμεων ανάμεσα στον Λευκό Οίκο και την Fed.
Την ίδια ώρα, η Fed υπό τον Τζερόμ Πάουελ διατηρεί σταθερό το βασικό επιτόκιο εντός του 2025, αφήνοντας ωστόσο ανοιχτό το ενδεχόμενο μείωσης τον Σεπτέμβριο, λόγω ενδείξεων επιβράδυνσης στην αγορά εργασίας.
Σε κάθε περίπτωση, η εξέλιξη αυτή αναδεικνύει τη λεπτή ισορροπία ανάμεσα στη δημοκρατική λογοδοσία και την ανεξαρτησία της νομισματικής πολιτικής. Αν η αποπομπή της Κουκ τελικά προχωρήσει, ο Τραμπ θα έχει επιτύχει ένα ιστορικό πλήγμα στην ανεξαρτησία της Fed, με άγνωστες συνέπειες τόσο για τη σταθερότητα της αμερικανικής οικονομίας όσο και για την εμπιστοσύνη των διεθνών επενδυτών.
