Το Διαμάντι της Φλωρεντίας: Ο χαμένος θησαυρός των Αψβούργων που επανεμφανίστηκε μετά από 100 χρόνια
-
Το Διαμάντι της Φλωρεντίας των 137 καρατίων, χαμένο από το 1919, βρισκόταν κρυμμένο για έναν αιώνα σε τραπεζική θυρίδα στον Καναδά, όπως αποκάλυψαν οι New York Times.
-
Η Αυτοκράτειρα Ζίτα το μετέφερε κρυφά κατά τη φυγή της από την Ευρώπη το 1940 και διέταξε να παραμείνει μυστικό για 100 χρόνια μετά τον θάνατο του Καρόλου Α΄.
-
Οι απόγονοι των Αψβούργων σχεδιάζουν να εκθέσουν το διαμάντι σε καναδικό μουσείο, ως ένδειξη ευγνωμοσύνης στη χώρα που προστάτευσε την οικογένεια και την ιστορία της.
Το 1918, καθώς ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος πλησίαζε στο τέλος του, ο αυτοκράτορας της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας, Κάρολος Α΄, διαισθάνθηκε την πτώση της δυναστείας των Αψβούργων. Ανιψιός του αρχιδούκα Φραγκίσκου Φερδινάνδου, του θρυλικού προσώπου που η δολοφονία του πυροδότησε τη σύρραξη, ο Κάρολος είδε τις απειλές των μπολσεβίκων και των αναρχικών να πλησιάζουν, και διέταξε να μεταφερθούν τα αυτοκρατορικά κοσμήματα στην Ελβετία για λόγους ασφαλείας.
Ανάμεσά τους ξεχώριζε ένα αληθινό σύμβολο εξουσίας: το Διαμάντι της Φλωρεντίας, ένα διαμάντι 137 καρατίων, με λαμπερή κίτρινη απόχρωση και ιστορία που χανόταν στους αιώνες. Πριν καταλήξει στους Αψβούργους, ανήκε στους Μεδίκους, τους κυβερνήτες της Φλωρεντίας και προστάτες των τεχνών. Με την εξαφάνιση των αρσενικών διαδόχων των Μεδίκων, το διαμάντι πέρασε στη δυναστεία των Αψβούργων-Λωρραίνης, κοσμώντας το στέμμα του αυτοκράτορα Φραγκίσκου Στέφανου κατά τη στέψη του το 1745.
Όταν ο Κάρολος Α΄ και η οικογένειά του εγκατέλειψαν τη Βιέννη για την εξορία, ο πολύτιμος λίθος εξαφανίστηκε μυστηριωδώς. Για δεκαετίες, η μοίρα του αποτέλεσε αντικείμενο φημών, μυθιστορημάτων και κινηματογραφικών σεναρίων, από θεωρίες για κλοπή και μεταπώληση, έως υποψίες πως είχε κοπεί και πουληθεί σε μικρότερους λίθους, με το μυστήριο του «χαμένου διαμαντιού της Φλωρεντίας» να γοητεύει γενιές ιστορικών και συλλεκτών.
Η μυστική διαθήκη της αυτοκράτειρας Ζίτα
Περισσότερο από έναν αιώνα αργότερα, η αλήθεια φναρώθηκε και, όπως αποκάλυψαν οι New York Times, η πραγματικότητα ήταν πιο απλή, αλλά και πιο συγκινητική. Το διαμάντι δεν είχε ποτέ χαθεί, αλλά βρισκόταν για δεκαετίες ασφαλισμένο μέσα σε μια τραπεζική θυρίδα στον Καναδά.
Η αυτοκράτειρα Ζίτα, σύζυγος του Καρόλου, είχε μεταφέρει τα κοσμήματα σε ένα ταπεινό χαρτονένιο βαλιτσάκι, όταν διέφυγε με τα οκτώ παιδιά της από την Ευρώπη, την ώρα που ο ναζιστικός εφιάλτης εξαπλωνόταν. Με αμερικανική βοήθεια, η οικογένεια κατέληξε στο Κεμπέκ, όπου εγκαταστάθηκε προσωρινά. «Η γιαγιά μου ένιωσε για πρώτη φορά ασφαλής. Υποθέτω ότι τότε το μικρό βαλιτσάκι μπήκε σε ένα τραπεζικό χρηματοκιβώτιο και απλώς έμεινε εκεί», ανέφερε ο εγγονός της, Καρλ φον Χαμπσμπουργκ-Λόρενγκεν, μιλώντας στους Times.
Η Ζίτα είχε αποκαλύψει το μυστικό μόνο στους δύο γιους της, Ροβέρτο και Ροδόλφο, ζητώντας να διατηρηθεί κρυφό για εκατό χρόνια μετά τον θάνατο του Καρόλου, το 1922. «Όσο λιγότεροι γνωρίζουν, τόσο μεγαλύτερη η ασφάλεια», φέρεται να είχε πει. Οι δύο αδελφοί τήρησαν την υπόσχεση, μεταφέροντας τη γνώση στα δικά τους παιδιά λίγο πριν πεθάνουν.
Το 2025, εκατόν τρία χρόνια μετά τον θάνατο του τελευταίου αυτοκράτορα, τρεις απόγονοι των Αψβούργων, ο Καρλ, ο Λόρεντς και ο Σιμεόν, άνοιξαν για πρώτη φορά τη θρυλική βαλίτσα σε ένα καναδικό τραπεζικό γραφείο. Ανάμεσα στα κιτρινισμένα περιτυλίγματα και τις βελούδινες θήκες, βρέθηκε το διαμάντι να λάμπει ανέγγιχτο, συνοδευόμενο από το παράσημο του Χρυσόμαλλου Δέρατος, τον ιστορικό οίκο τιμής της δυναστείας.
Από τη μυθολογία στην πολιτισμική αναβίωση
Ο αυστριακός κοσμηματοπώλης Christoph Köchert, από τον ιστορικό οίκο Α.Ε. Köchert που υπήρξε επίσημος κοσμηματοπώλης της αυτοκρατορικής αυλής, εξέτασε το λίθο και επιβεβαίωσε την αυθεντικότητά του: «Το κόψιμό του, το βάρος των 137,17 καρατίων και η θέση του μέσα στην αρχική του βάση αντιστοιχούν απόλυτα στις ιστορικές πηγές. Δεν υπάρχει αμφιβολία, πρόκειται για το αυθεντικό Διαάντι της Φλωρεντίας».
Η είδηση προκάλεσε διεθνή αίσθηση, με την αυστριακή κυβέρνηση να ανακοινώνει επανεξέταση για το αν ο λίθος μπορεί να θεωρηθεί κρατική περιουσία. Οι απόγονοι των Αψβούργων, ωστόσο, υποστηρίζουν ότι τα κοσμήματα είχαν καταγραφεί ως προσωπική ιδιοκτησία της οικογένειας ήδη από το 1919.
Πέρα από τη νομική διάσταση, η αποκάλυψη προσθέτει ένα νέο κεφάλαιο στη μακρά σχέση της Ευρώπης με τα σύμβολα ισχύος. Το διαμάντι, κάποτε δείγμα θεϊκής νομιμοποίησης της μοναρχίας, επιστρέφει τώρα ως πολιτιστικό τεκμήριο και μνημείο επιμονής. Η οικογένεια σκοπεύει να εκθέσει τον πολύτιμο λίθο σε μουσείο του Καναδά, «ως ένδειξη ευγνωμοσύνης στη χώρα που προστάτευσε τη γιαγιά μας και την ιστορία μας».
Όπως έγραψε στους New York Times ο ιστορικός Ρίτσαρντ Μπάσετ, «είναι ένα εξαιρετικό επίτευγμα, μια απόδειξη της πρακτικής σοφίας και αποφασιστικότητας της αυτοκράτειρας Ζίτας. Ήταν μια γυναίκα που σκεφτόταν πάντα ιστορικά».
Έναν αιώνα μετά, το Διαμάντι της Φλωρεντίας, εκτός από ένα αντικείμενο ανεκτίμητης αξίας, συμβολίζει την αντοχή, τη μνήμη και την αναγέννηση. Πρόκειται για τον ίδιο τον καθρέφτη της ευρωπαϊκής ιστορίας. Μιας κληρονομιάς που αρνείται να ξεθωριάσει.
