CEOs με ημερομηνία λήξης;

του Ίαν Μάουντ

Πολλοί είναι εκείνοι που υποστηρίζουν, έπειτα από μακροχρόνια εμπειρία στο πλευρό τους, ότι οι διευθύνοντες σύμβουλοι και οι πρόεδροι είναι «αλαζόνες» ή «ψυχοπαθείς». Πρόσφατες μελέτες βρήκαν ότι οι μισοί πρόεδροι των Ηνωμένων Πολιτειών είχαν κάποιας μορφής ψυχική ασθένεια, ενώ πολλοί -μεταξύ των οποίων και πρωθυπουργοί της Βρετανίας- υποφέρουν από το «Σύνδρομο της Ύβρεως».

Ίσως, όμως, αυτές οι… «παθήσεις» να τους κάνουν ελκυστικούς, πειστικούς και προσηλωμένους στο όραμά τους. Όπως γράφει ο συγγραφέας Κέβιν Ντάτον στο βιβλίο του Η Σοφία των Ψυχοπαθών, «οι ψυχοπαθείς μοιάζουν, σαν να πρόκειται για κάποιο Δαρβινικό ανέκδοτο, να έχουν τα χαρακτηριστικά προσωπικότητας που πολλοί από εμάς θα ήθελαν διακαώς».

Πώς όμως κατέληξαν έτσι, και με ποιό τρόπο οι χώρες και οι εταιρείες των οποίων ηγούνται διοχετεύουν την ψυχοπάθεια αυτή σε ευγενείς στόχους;

Στο βιβλίο που κυκλοφόρησε πρόσφατα με τίτλο Είμαστε Επιθετικό Είδος;, ο Ντέιβιντ Μπουένο Τόρρενς, καθηγητής γενετικής στο Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης, μαζί με ακόμα πέντε μέλη μιας ομάδας ερευνητών -αποκαλούμενης «Μυαλό των Έξι»- δίνουν έμφαση στο ρόλο της βιολογίας στην επιθετικότητα και την ψυχοπάθεια και παρέχουν μια ερμηνεία για τη σημασία αυτών των χαρακτηριστικών στους ηγέτες και τις επιχειρήσεις.

Διαβάστε ακόμη: Συμβουλές δια χειρός Σερ Μπράνσον

Ο Μπουένο διαχωρίζει μεταξύ της βίας, που είναι η εν γνώσει πρόκληση βλάβης σε κάποιον άλλο, και της επιθετικότητας, που είναι συναίσθημα. «Η επιθετικότητα είναι μια αντίδραση σε μια συγκεκριμένη κατάσταση», λέει. «Όταν βρισκόμαστε σε μια επικίνδυνη κατάσταση υπάρχουν τρεις αντιδράσεις: η φυγή, η αδράνεια και η υπεράσπιση του εαυτού μας. Η επιθετικότητα είναι η τρίτη περίπτωση. Δίχως την επιθετικότητα κανένα είδος δεν επιβιώνει».

Η επιθετικότητα δεν είναι μόνο απαραίτητη για την επιβίωση, αλλά και για να γίνει κανείς ηγέτης, επισημαίνει. Η προδιάθεση για επιθετικότητα μπλέκεται με εκείνη της δημιουργικότητας και της παρορμητικότητας -έχουν ανακαλυφθεί πάνω από 30 γονίδια που επηρεάζουν την επιθετικότητα, λέει ο Μπουένο- δημιουργώντας έτσι το προφίλ του ηγέτη.

Ωστόσο, ο εγκέφαλος δεν είναι στατικός. Μόλις οι άνθρωποι που διαθέτουν ένα κράμα επιθετικότητας, δημιουργικότητας και παρορμητισμού βρεθούν σε θέση εξουσίας, η εξουσία αυτή τους διαβάλλει – σωματικά.

«Πολλοί ηγέτες προσαρμόζονται στην εξουσία και οι παράμετροι αλλάζουν. Υπάρχουν μελέτες όπου κανείς μπορεί να διακρίνει αλλαγές σε νευρολογικό-ορμονικό επίπεδο. Οι ηγέτες γίνονται ψυχροί, απόμακροι και λιγότερο εμφατικοί», λέει ο Μπουένο.

Διαβάστε ακόμη: Η (αυτο)κριτική του κ.General Electric

Η απώλεια της ενσυναίσθησης δεν είναι κατ’ ανάγκη κακή για έναν ηγέτη, μέχρι ενός σημείου. Η μειωμένη ενσυναίσθηση -ένας από τους ορισμούς της ψυχοπάθειας- επιτρέπει στο άτομο να λαμβάνει αποφάσεις δίχως να ανησυχεί για τα συναισθήματα του κάθε υπαλλήλου. Το πρόβλημα εντοπίζεται όταν η συμπεριφορά αυτή φτάσει σε υπερβολικά επίπεδα.

Άρα λοιπόν με ποιόν τρόπο μια χώρα ή μια επιχείρηση μπορεί να αποφύγει τους κινδύνους αυτούς από τους ηγέτες της; Για τον Μπουένο, η απάντηση είναι απλή: περιορισμός στη θητεία.

«Αυτός είναι ο λόγος που πολλά Συντάγματα -ακόμα κι αν αυτό συνέβη ασυναίσθητα- θέτουν περιορισμούς στις δύο διαδοχικές θητείες,» εξηγεί. «Είναι ένας τρόπος να μετριαστούν αυτές οι αλλαγές, ώστε το άτομο να μη γίνει υπερβολικά αλαζονικό».

Ορισμένες επιχειρήσεις, όπως η Deloitte, έχουν περιορισμούς στη θητεία του διευθύνοντος συμβούλου και των μελών του ΔΣ (στην περίπτωση της Deloitte το όριο είναι δύο διαδοχικές θητείες των 4 ετών η καθεμία.) Το αν θα λειτουργούσε το μοντέλο αυτό σε άλλες εταιρείες είναι συζητήσιμο, αλλά αν λάβει κανείς υπόψη του τη ζημιά που έχουν προκαλέσει οι ηγέτες-υβριστές κατά την πρόσφατη οικονομική κρίση, μπορεί να αξίζει η δοκιμή…

«Είναι καλό για κάποιον να μην βρίσκεται για μεγάλο χρονικό διάστημα σε θέση εξουσίας», λέει ο Μπουένο. «Κανείς δεν πρέπει να έχει αιώνια δύναμη».

Διαβάστε ακόμη: Τρία πράγματα που κάνουν τους σημερινούς CEOs καλύτερους από ποτέ