Το «φάντασμα» του ρωσικού δανεισμού «στοιχειώνει» την Ουκρανία

του Στήβεν Γκάντελ

Μερικούς μήνες πριν την ανατροπή της κυβέρνησης στην Ουκρανία, η Ρωσία είχε πετύχει μια συμφωνία δανεισμού με τη γειτονική της χώρα που θα έκανε ακόμα και τον σκληρότερο διαπραγματευτή να ζηλέψει. Ένας ειδικός επί θεμάτων χρέους αποκάλεσε τη συμφωνία «έξυπνη». Για την ακρίβεια, η συμφωνία μπορεί να στοιχειώσει για πολύ καιρό την ουκρανική οικονομία.

Τον προηγούμενο Δεκέμβριο, η Ρωσία δάνεισε στην Ουκρανία 3 δισεκατομμύρια δολάρια, ως μέρος ενός πακέτου βοήθειας που υποτίθεται ότι θα έφτανε τα 15 δισεκατομμύρια δολάρια. Όμως, η Ρωσία δεν έδωσε απλώς χρήματα. Αντίθετα, ανάγκασε την ουκρανική κυβέρνηση να εκδώσει ομόλογα ύψους 3 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Τα ομόλογα εκδόθηκαν σε ευρώ, και στη συνέχεια η Ρωσία τα αγόρασε.

Η συγκεκριμένη λύση ίσως είχε φανεί λογική, εφόσον η Ουκρανία ήδη είχε εκκρεμή ομόλογα σε ευρώ αξίας πολλών δισεκατομμυρίων και η έκδοση επιπλέον ομολόγων ίσως φαινόταν ευκολότερη από τη σύναψη μιας συμφωνίας δανεισμού. Επιπλέον, η συμφωνία θα μπορούσε να δώσει ώθηση στις τιμές των άλλων ομολόγων της Ουκρανίας σε ευρώ, τα οποία αντιμετώπιζαν προβλήματα λόγω της διογκούμενης πολιτικής αναταραχής στη χώρα.

Όμως, πλέον καθίσταται σαφές ότι η συμφωνία είχε πολλά περισσότερα πλεονεκτήματα για τη Ρωσία απ’ ότι είχε αρχικά φανεί.

Διαβάστε ακόμη: Η γεωπολιτική των αγορών

Συγκεκριμένα, ως μέρος της συμφωνίας αγοράς των ομολόγων, η Ουκρανία αναγκάστηκε να υποσχεθεί ότι θα διατηρούσε τον λόγο χρέους προς ΑΕΠ κάτω από το 60%. Αν ανέβαινε πάνω από αυτό το επίπεδο, η Ρωσία αποκτούσε το δικαίωμα απαίτησης άμεσης και πλήρους αποπληρωμής των ομολόγων.

Αυτό το είδος ποσοτικοποίησης σε κυβερνητικά ομόλογα είναι ασύνηθες. Ο Μίτου Γουλάτι, ειδικός στα κρατικά ομόλογα, λέει ότι δεν έχει ξαναδεί τέτοια πρόβλεψη σε περίπτωση αγοράς ομολόγων.

Την περίοδο σύναψης της συμφωνίας, το εν λόγω ποσοστό ήταν κοντά στο 40%. Όμως είναι πολύ πιθανό πλέον να ανέβει πάνω από το 60%, δεδομένης της χαμένης οικονομικής δραστηριότητας στην περιοχή της Κριμαίας, αλλά και της ευρύτερης επιβράδυνσης της οικονομίας εξαιτίας των πολιτικών ταραχών. Αυτό σημαίνει ότι η Ρωσία μπορεί να ζητήσει πίσω τα λεφτά της και την ίδια στιγμή να δυσκολέψει ακόμα περισσότερο την προσπάθεια οικονομικής ανάκαμψης της Ουκρανίας.

Διαβάστε ακόμη: Η κρίση στην Ουκρανία και η παγκόσμια οικονομία

Αν ήταν απευθείας δάνειο, η Ουκρανία θα μπορούσε να πει στον Πούτιν: «Κοίτα, μόλις εισβάλατε στην επικράτειά μας. Δεν πρόκειται να πληρώσουμε το χρέος μας». Εφόσον, όμως, η συμφωνία αφορά ομόλογα, δεν θα είναι εύκολο κάτι τέτοιο. Για να ακυρώσει το χρέος που προκύπτει από ομόλογα σε ευρώ, η Ουκρανία πρέπει να αποδείξει ότι η Ρωσία γνώριζε ότι ένα μέρος των χρημάτων που συμφώνησε να χορηγήσει στην προηγούμενη κυβέρνηση της Ουκρανίας θα πήγαινε στις τσέπες ενός διεφθαρμένου ηγέτη. Οι Ουκρανοί σίγουρα το πιστεύουν αυτό, αλλά θα είναι μάλλον δύσκολο να αποδειχθεί σε ένα διεθνές δικαστήριο…

Επίσης, υπάρχουν πολλά άλλα ουκρανικά ομόλογα σε ευρώ που μοιάζουν με αυτά που κατέχει η Ρωσία, άρα η μη αποπληρωμή αυτών που κατέχει η Ρωσία θα έχει ευρύτερες συνέπειες για το συνολικό χρέος της Ουκρανίας, με πτώση των τιμών και άνοδο των επιτοκίων.

Διαβάστε ακόμη: Κερδισμένοι και χαμένοι των ρωσικών κυρώσεων

Επιπλέον, η Ρωσία θα μπορούσε να πουλήσει τα ομόλογα στην αγορά. Κάτι τέτοιο θα έκανε μάλλον απίθανη την ακύρωση του χρέους από ένα δικαστήριο και την Ουκρανία λιγότερο πρόθυμη να προωθήσει κάτι τέτοιο, ειδικά αν τα ομόλογα κατέληγαν στα χέρια ενός ιδιώτη επενδυτή – και μάλιστα μη Ρώσου.

Το πιθανότερο είναι ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρώπη θα προσφέρουν γενναιόδωρες δανειακές εγγυήσεις -έχουν ήδη υποσχεθεί βοήθεια- στην Ουκρανία. Αυτό μάλλον θα βοηθήσει στην επίλυση των βραχυπρόθεσμων προβλημάτων χρέους. Εξάλλου, είναι πιθανό η Ρωσία να μην ζητήσει άμεσα την αποπληρωμή του χρέους, καθώς αυτό της προσφέρει άλλο ένα εργαλείο άσκησης πίεσης κι έναν επιπλέον λόγο για τον οποίο η Ουκρανία καλείται να διαπραγματευτεί.

Διαβάστε ακόμη: Οικονομική βοήθεια στην Ουκρανία υπόσχονται οι ΗΠΑ