Η Ρωσία του Πούτιν αναγκάζει ξένες εταιρείες να συμμετάσχουν στην επιστράτευσή του. Είναι ώρα να φύγουν

Των Nataliya Popovych & Bennett Freeman*

Περισσότερη φρίκη συνεχίζει να αναδύεται από την Ουκρανία, καθώς ο Βλαντιμίρ Πούτιν κλιμακώνει τον επιθετικό του πόλεμο, προσθέτοντας στη βία που έχει εξαπολυθεί κατά των αμάχων από τότε που η Ρωσία ξεκίνησε την πλήρους κλίμακας εισβολή της στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο.

Η προστασία των αμάχων σε καιρό πολέμου από κάθε είδους βία αποτελεί βασική ευθύνη για τα ανθρώπινα δικαιώματα, όχι μόνο για τις κυβερνήσεις και τους στρατούς, αλλά και για τις εταιρείες. Και η ανάγκη προστασίας των ανθρώπων – ή τουλάχιστον των υπαλλήλων τους – αποτελεί τακτική επωδός των εκατοντάδων διεθνών εταιρειών που έχουν επιλέξει να παραμείνουν στη Ρωσία από τον Φεβρουάριο, ακόμη και όταν εκατοντάδες άλλες έχουν αποχωρήσει.

Η Rockwool, η δανέζικη κατασκευάστρια εταιρεία μονωτικών υλικών, δηλώνει ότι ανησυχεί «πάνω απ’ όλα» ότι η αποχώρηση από τη Ρωσία θα θέσει σε κίνδυνο τη διαβίωση των 1.200 υπαλλήλων της και των οικογενειών τους. Η Mondelēz, η εταιρεία τροφίμων, με πάνω από 2.500 υπαλλήλους στη Ρωσία, λέει ότι πρέπει να συνεχίσει να στηρίζει τους Ρώσους «συναδέλφους της στην αγορά που αντιμετωπίζουν μεγάλη αβεβαιότητα». Η Continental, η γερμανική εταιρεία κατασκευής ελαστικών και ηλεκτρονικών αυτοκινήτων, με περισσότερους από 1.000 υπαλλήλους, λέει ότι συνέχισε την παραγωγή εκεί «προκειμένου να προστατεύσει τους υπαλλήλους μας στη Ρωσία από διώξεις».

Η ανάλυσή μας δείχνει ότι μία στις πέντε πολυεθνικές που παραμένουν στη Ρωσία και ανακοινώνουν δημόσια τη θέση τους δικαιολογεί τη στάση της ως προστασία των εργαζομένων της.

Ωστόσο, από τότε που ο πρόεδρος Πούτιν ανακοίνωσε τη λεγόμενη «μερική στρατιωτική κινητοποίηση» στις 21 Σεπτεμβρίου, η ρωσική κυβέρνηση ωθεί τις επιχειρήσεις σε άμεση εμπλοκή στον πόλεμο που αγγίζει τα όρια της συνενοχής.

Η πρόσκληση κινητοποίησης έθεσε σε εφαρμογή το άρθρο 9 του ρωσικού ομοσπονδιακού νόμου αριθ. 31-FZ. Ο νόμος δίνει εντολή σε όλους τους οργανισμούς να συνδράμουν στην παράδοση της πρόσκλησης επιστράτευσης του στρατού στους υπαλλήλους τους, να εξασφαλίσουν την παράδοση εξοπλισμού σε σημεία συγκέντρωσης ή στρατιωτικές μονάδες και να παρέχουν στις ρωσικές δυνάμεις κτίρια, επικοινωνίες, οικόπεδα, μεταφορές, καθώς και πληροφορίες. Είναι σημαντικό ότι ο νόμος ισχύει και για τις 1.610 εταιρείες ξένης ιδιοκτησίας που λειτουργούν σήμερα σε πλήρη ή περιορισμένη κλίμακα στη Ρωσία.

Η ανάλυση της B4Ukraine, του συνασπισμού ουκρανικών, διεθνών ομάδων της κοινωνίας των πολιτών και του Ινστιτούτου KSE αποκαλύπτει ότι οι ξένες εταιρείες εξακολουθούν να απασχολούν τουλάχιστον 700.000 άτομα στη χώρα. Οι περισσότεροι από τους εργαζόμενους (περίπου το 87%) εργάζονται για πολυεθνικές εταιρείες από 10 χώρες: ΗΠΑ, Γαλλία, Γερμανία, Ελβετία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ιαπωνία, Ιταλία, Ελλάδα, Κίνα και Ολλανδία. Οι αμερικανικές εταιρείες απασχολούν 251.294 άτομα, οι γαλλικές εταιρείες 123.642 άτομα και οι γερμανικές εταιρείες 91.280 άτομα στη Ρωσία.

Ενώ ορισμένοι Ρώσοι αντέδρασαν στο διάταγμα διαμαρτυρόμενοι και βάζοντας ακόμη και φωτιά στα γραφεία κατάταξης στρατιωτών, οι εταιρείες έχουν ήδη γίνει μια από τις κύριες πηγές νέων στρατευμένων.

Στον απόηχο της ανακοίνωσης της 21ης Σεπτεμβρίου, το BBC Russia ανέφερε ότι οι εταιρείες έλαβαν στρατιωτική κλήση και απαιτήσεις να στείλουν υπαλλήλους στα σημεία κινητοποίησης. Οι επιστολές ήταν δύο τύπων: ορισμένες απαιτούσαν από τις εταιρείες να διασφαλίσουν την άφιξη των εργαζομένων στο γραφείο στρατιωτικής καταγραφής και κατάταξης ή στα στρατόπεδα εκπαίδευσης, ενώ άλλες ζητούσαν από τους εργοδότες να στείλουν κατάλογο όλων των εργαζομένων που είναι υπόχρεοι για στρατιωτική θητεία. Το ρωσικό μέσο ενημέρωσης Kommersant ανέφερε ότι οι επιχειρήσεις έχουν επίσης ήδη αρχίσει τις προετοιμασίες για την ενδεχόμενη επιστράτευση των εργαζομένων, συμπεριλαμβανομένης της δημιουργίας ειδικών τμημάτων κινητοποίησης.

Προηγουμένως, οι περισσότερες από τις πολυεθνικές που εξακολουθούν να λειτουργούν στη Ρωσία συμμετείχαν έμμεσα στον πόλεμο, πληρώνοντας φόρους στο ρωσικό κράτος και συνεισφέροντας στην πολεμική οικονομία. Η διαταγή κινητοποίησης επιβάλλει μια θεμελιώδη αμφισβήτηση του ρόλου και της ευθύνης τους σε αυτό το στάδιο του πολέμου. Δεν απομένει τίποτα για τις ξένες εταιρείες να περιμένουν όταν ο Πούτιν επιστρατεύει τους υπαλλήλους τους – και απειλεί με χρήση πυρηνικών όπλων.

Είναι καιρός να θυμηθούν οι εταιρείες ότι έχουν επίσης την ευθύνη να σέβονται τα ανθρώπινα δικαιώματα, όπως ορίζεται στις κατευθυντήριες αρχές των Ηνωμένων Εθνών για τις επιχειρήσεις και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Οι εταιρείες έχουν την υποχρέωση να κατανοούν πώς οι δραστηριότητές τους μπορεί να προκαλούν, να συμβάλλουν ή να συνδέονται με τις επιπτώσεις των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων – και ότι είναι απαραίτητο να μετριάζουν τις επιπτώσεις αυτές. Η υποχρέωση αυτή είναι ακόμη πιο κρίσιμη σε μια σύγκρουση τόσο βίαιη όσο ο πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας.

Η τρέχουσα πολεμική κινητοποίηση του Κρεμλίνου είναι το τελευταίο κάλεσμα για τις εταιρείες που εξακολουθούν να δραστηριοποιούνται στη Ρωσία να κάνουν μια επιλογή: να αποδεχθούν τον κίνδυνο συνενοχής στις θηριωδίες και τα εγκλήματα πολέμου του Πούτιν ή να σεβαστούν τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Ουκρανία. Η σωστή επιλογή για αυτές τις εταιρείες είναι σαφής: πρέπει να αρνηθούν να συμμετάσχουν στον πόλεμο του Πούτιν και να εγκαταλείψουν αμέσως τη Ρωσία.

* Συνιδρυτές του συνασπισμού Business for Ukraine. Οι απόψεις του άρθρου εκφράζουν αποκλειστικά τους συγγραφείς και δεν αντανακλούν κατ’ ανάγκη τις απόψεις του Fortune.