Πώς η Uber χρησιμοποιεί εικονικές εταιρείες για φοροαποφυγή

των Μπράιαν Ο’ Κιφ και Μάρτι Τζόουνς

Τι είναι η Uber; Ρωτήστε έναν οποιονδήποτε 22χρονο που περιμένει σε μια γωνιά του Μπρούκλιν ή του Σικάγο ή του Λονδίνου ή της Σαγκάης για ένα όχημα και θα σας πει ότι είναι ένα απαραίτητο σκέλος της αστικής ζωής – μια ξέγνοιαστη βόλτα στο σπίτι μετά από ξέφρενη νυχτερινή έξοδο. Η Uber είναι ένα σύμβολο στάτους, μια χρήσιμη υπηρεσία και μια τεράστια εταιρεία – τρία σε ένα.

Ο πυρήνας της Uber είναι μια εφαρμογή, ένα εργαλείο smartphone για το ταίριασμα υποψήφιων επιβατών με freelance οδηγούς. Η εταιρεία έχει αναδειχθεί σε παγκόσμιο brand στηριζόμενη στην ισχύ της πνευματικής της ιδιοκτησίας και χωρίς να έχει καμία ανάγκη παραγωγής του οτιδήποτε ή διατήρησης μεγάλων εγκαταστάσεων. Παράλληλα, έχει διογκωθεί σε μέγεθος πιέζοντας έναν παραδοσιακό κλάδο όπως εκείνο των ταξί.

Η προσέγγιση της εταιρείας συνοψίζεται στο μότο του 39χρονου ιδρυτή της, Τράβις Κάλανικ: «Υποστήριξε τις αξίες σου και ετοιμάσου για σύγκρουση».

Μόλις πέντε χρόνια αφότου ξεκίνησε τη λειτουργία της στο Σαν Φραντσίσκο, η Uber πλέον είναι παρούσα σε 342 πόλεις σε πάνω από 60 χώρες. Μόνο στις ΗΠΑ απασχολεί περίπου 327.000 οδηγούς, μαζί με εκατοντάδες χιλιάδες άλλους παγκοσμίως. Η τροχιά ανάπτυξης της εταιρείας είναι αναμφισβήτητη και τα μελλοντικά σχέδιά της περιλαμβάνουν τις υπηρεσίες παράδοσης αλλά και τη συμμετοχή στην επανάσταση των οχημάτων δίχως οδηγό.

Πολλοί από τους freelance οδηγούς της ίσως βλέπουν την εταιρεία ως έναν χρήσιμο εργοδότη που προσφέρει ελαστική απασχόληση. Όμως, μια ομάδα οδηγών στις ΗΠΑ πρόσφατα πρότεινε τη διοργάνωση απεργίας ενώ άλλοι έχουν υποβάλλει ομαδική αγωγή εναντίον της Uber στην Καλιφόρνια διεκδικώντας τα δικαιώματα και τα οφέλη που προκύπτουν από μια μόνιμη σχέση εργασίας.

Οι αρχές σε διάφορες χώρες εμφανίζονται κι αυτές σε κάποιες περιπτώσεις ενοχλημένες. Η φορολογική αρχή της Αυστραλίας έχει προσπαθήσει να επιβάλει φόρο πωλήσεων στην Uber. Τοπικοί αξιωματούχοι στο Ρίο ντε Τζανέιρο και το Σάο Πάολο έχουν προσπαθήσει να απαγορέψουν την υπηρεσία. Και τα γραφεία της εταιρείας στο Άμστερνταμ έχουν βρεθεί στο στόχαστρο των αρχών δύο φορές το 2015 για τη συλλογή στοιχείων σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας της επιχείρησης.

Μια προσεκτική μελέτη των διαθέσιμων στοιχείων αποκαλύπτει μια τρομερά σύνθετη εταιρική δομή – γεγονός που προκαλεί εντύπωση για μια τόσο νέα εταιρεία. Η Uber Technologies Inc., όπως αποκαλείται επίσημα η εταιρεία, έχει έδρα στο Ντέλαγουερ με πάνω από 60 θυγατρικές στις ΗΠΑ και 75 άλλες σε όλο τον κόσμο.

Έξω από τις ΗΠΑ, το δίκτυο θυγατρικών της εταιρείας έχει οργανωθεί με τρόπο ώστε να εξασφαλίζει τη βέλτιστη δομή για την ελαχιστοποίηση των φόρων. Οι στρατηγικές που ακολουθεί η Uber είναι νόμιμες και μοιάζουν με εκείνες άλλων εταιρειών τεχνολογίας, όπως η Apple, η Google και η Facebook – για να μην αναφερθούμε σε πολυεθνικές όπως η Starbucks και η GE.

Οι στρατηγικές που εφαρμόζουν εταιρείες όπως η Uber, η Google και η Facebook επηρεάζονται από την ίδια τη φύση των δραστηριοτήτων τους – από το γεγονός ότι ένα μεγάλο μέρος της αξίας των εταιρειών έγκειται στην πνευματική τους ιδιοκτησία. Όμως, η βασική δομή του φορολογικού μας συστήματος δημιουργήθηκε την δεκαετία του 1920. Και είναι πολύ ευκολότερο να μεταφέρεις τα κέρδη και την πνευματική ιδιοκτησία μιας εταιρείας σε έναν υπεράκτιο προορισμό παρά να μετακινήσεις ολόκληρη την παραγωγική της βάση.

«Οι εταιρείες τεχνολογίας έχουν την πολυτέλεια να μην χρειάζονται πολλά εργοστάσια και εξοπλισμό. Είναι πιο κινητές» αναφέρει χαρακτηριστικά ο καθηγητής διεθνούς φορολογικού δικαίου στο Πανεπιστήμιο του Κολούμπια Μάικλ Γκρετς.

Η άνοδος των δραστηριοτήτων της Uber έρχεται σε μια στιγμή που οι παγκόσμιες φορολογικές αρχές εξετάζουν με καχυποψία τα παιχνίδια που παίζουν οι εταιρείες με τη φορολογία τους. Ο ΟΟΣΑ εκτιμά ότι οι κυβερνήσεις χάνουν έως και 240 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως σε έσοδα εξαιτίας των στρατηγικών φοροαποφυγής των εταιρειών που μεταφέρουν εισόδημα από τη μία θυγατρική στην άλλη.

Η Uber αρνήθηκε να απαντήσει σε ερωτήσεις του Fortune σχετικά με τις προσπάθειες ελαχιστοποίησης των φόρων που πληρώνει. Όμως, σε μια γραπτή δήλωση ένας εκπρόσωπος της Uber ανέφερε τα εξής: «Η δομή εταιρικής φορολόγησης είναι ίσως το λιγότερο καινοτόμο στοιχείο της Uber. Έχουμε υιοθετήσει τη συνήθη προσέγγιση που ακολουθούν οι περισσότερες πολυεθνικές εταιρείες».

Η στρατηγική της Uber έχει ως αφετηρία την Uber International C.V., μια θυγατρική που δημιούργησε η Uber τον Μάιο του 2013. Η Uber International C.V. δεν έχει εργαζομένους και, αν και είναι εγγεγραμμένη στην Ολλανδία, εμφανίζει ως διεύθυνση έδρας μια δικηγορική εταιρεία στις Βερμούδες.

Αφότου δημιουργήθηκε η Uber International C.V., η Uber σύναψε μια σειρά συμφωνιών με τη νέα της θυγατρική. Στις 31 Μαΐου 2013, η Uber International C.V. συμφώνησε να πληρώσει την Uber Technologies 1.010.735 δολάρια μαζί με δικαιώματα ύψους 1,45% του μελλοντικού καθαρού τζίρου για το δικαίωμα χρήσης της πνευματικής ιδιοκτησίας της Uber εκτός των ΗΠΑ. Οι δύο εταιρείες συμφώνησαν επίσης να μοιράζονται τις δαπάνες και τα οφέλη από την ανάπτυξη πνευματικής ιδιοκτησίας εκτός των ΗΠΑ. Αυτή η συμφωνία ουσιαστικά επιτρέπει στην Uber να διατηρεί τα περισσότερα κέρδη της εκτός ΗΠΑ, μακριά από τις αμερικανικές φορολογικές αρχές.

Η δεύτερη (από τις 10 συνολικά!) θυγατρικές της Uber στην Ολλανδία είναι μια εταιρεία που ονομάζεται Uber B.V. και απασχολεί 48 εργαζομένους. Τους χρειάζεται, εφόσον πρέπει να επεξεργαστεί πολλές συναλλαγές.

Όποτε ένας επιβάτης χρησιμοποιεί τις υπηρεσίες ενός οδηγού Uber, η πληρωμή πηγαίνει στην Uber B.V. Η εταιρεία επιστρέφει το 80% της πληρωμής στον οδηγό μέσω μιας άλλης ολλανδικής θυγατρικής και διατηρεί ως έσοδο το 20%.

Κάπου εδώ τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο ενδιαφέροντα. Η Uber International C.V. και η Uber B.V. έχουν συνάψει μια συμφωνία βάσει της οποίας η Uber B.V. πρέπει να πληρώνει δικαιώματα στην Uber International C.V. για τη χρήση της πνευματικής ιδιοκτησίας της Uber – βασικά, για την εφαρμογή με την οποία ο πελάτης επιλέγει τον οδηγό του. Βάσει της συμφωνίας, η Uber B.V. πρέπει να μένει με ένα λειτουργικό ποσοστό κέρδους 1% – ουσιαστικά 1% των εσόδων της – ύστερα από την αφαίρεση του λειτουργικού κόστους. Τα υπόλοιπα κέρδη πηγαίνουν στην Uber International C.V. ως πληρωμή δικαιωμάτων. Και σύμφωνα με το ολλανδικό δίκαιο, αυτή η πληρωμή δεν φορολογείται.

Με άλλα λόγια, όποιο κι αν είναι το ποσό του εισοδήματος που λαμβάνει η Uber International C.V. από την καταβολή δικαιωμάτων, δεν φορολογείται τίποτα!

Η δομή της Uber είναι ένας λαβύρινθος. Όταν οι Ολλανδοί εξετάζουν την Uber International C.V., βλέπουν μια εταιρεία που ελέγχεται από Αμερικανούς ιδιοκτήτες με έδρα στις Βερμούδες (να μην ξεχάσουμε να σας πούμε ότι οι Βερμούδες δεν επιβάλλουν εταιρικό φόρο εισοδήματος…). Στις ΗΠΑ, όμως, η Uber International C.V. αυτοπροσδιορίζεται ως ολλανδική εταιρεία, ακόμα κι αν είναι θυγατρική μιας αμερικανικής.

Το μόνο μέρος του εισοδήματος της Uber International C.V. που φορολογείται είναι τα δικαιώματα που η θυγατρική πληρώνει στην αμερικανική μητρική εταιρεία – το 1,45% των καθαρών εσόδων που συμφωνήθηκαν να καταβάλλονται για τη χρήση της υπάρχουσας πνευματικής ιδιοκτησίας της Uber το 2013.

Με άλλα λόγια, για κάθε 10 ευρώ εσόδων που η Uber International C.V. λαμβάνει από την Uber B.V., πρέπει να πληρώνει 14,5 λεπτά στην Uber Technologies. Αυτό το ποσό φορολογείται από τις αμερικανικές αρχές. Το υπόλοιπο εισόδημα απλώς συσσωρεύεται στα ταμεία της Uber International C.V.

Και θα συνεχίσει να συσσωρεύεται, αφορολόγητο, μέχρι να υπάρξει μια σοβαρή μεταρρύθμιση του παγκόσμιου φορολογικού συστήματος.

Πηγή: Fortune.com