Μιλάς σαν το ChatGPT χωρίς να το καταλάβεις; Οι λέξεις που αποκαλύπτουν την επιρροή της AI
Έχετε ακούσει πρόσφατα μια ομιλία TED ή ίσως έναν φίλο σας που διδάσκει σε πανεπιστήμιο να σας μιλά για τα σχέδιά του να «εξερευνήσει ένα νέο πεδίο» και να σας ενθαρρύνει να «γίνετε πιο επιδέξιοι» σε κάποια δραστηριότητα; Υπάρχει πιθανότητα να έχει καταληφθεί από το πνεύμα του ChatGPT. Ή απλώς να έχει περάσει πολλές ώρες μιλώντας με κάποιον AI chatbot.
Ερευνητές από το Ινστιτούτο Max Planck για την Ανθρώπινη Ανάπτυξη θεωρούν ότι πρόκειται για υπαρκτή τάση. Σε νέα τους έκθεση, αναφέρουν πως έχει ξεκινήσει μια γλωσσική μετατόπιση μετά την κυκλοφορία του ChatGPT. Ακαδημαϊκοί και άλλοι άνθρωποι που ασχολούνται με ομιλίες ή διαλέξεις αρχίζουν να μιλούν σαν τεχνητή νοημοσύνη, γεμίζοντας την ομιλία τους με λέξεις που εμφανίζονται πολύ συχνότερα στα κείμενα που παράγει η AI – όπως οι λέξεις: «επιμελώς», «επιδέξιος», «εξερευνώ» και «πεδίο».
Οι ερευνητές ανέλυσαν 280.000 ακαδημαϊκά βίντεο στο YouTube από πάνω από 20.000 κανάλια. Η αλλαγή ήταν εύκολα ανιχνεύσιμη, με κάποιες από τις παραπάνω λέξεις να εμφανίζονται έως και 50% συχνότερα από τον αναμενόμενο μέσο όρο. Και αυτά δεν ήταν σενάρια γραμμένα από AI – απλώς μορφωμένοι άνθρωποι που, χωρίς να το καταλαβαίνουν, αντλούν φράσεις από το λεξιλόγιο της τεχνητής νοημοσύνης.
Φυσικά, το να χρησιμοποιεί κανείς αυτές τις λέξεις δεν σημαίνει αναγκαστικά ότι επηρεάστηκε από AI. Υπάρχουν συγγραφείς που τις χρησιμοποιούν εδώ και δεκαετίες, απλώς επειδή είναι εκφραστικές και εντυπωσιακές.
Το AI ως θησαυρός λέξεων
Ίσως μοιάζει ασήμαντο, όμως ενδέχεται να υποκρύπτει ένα βαθύτερο πρόβλημα. Οι ερευνητές βρήκαν ότι οι λέξεις που επηρεάζονται από την AI δεν είναι απλώς πιο συχνές, αλλά αντικαθιστούν πιο ζωντανή, λιγότερο τυποποιημένη γλώσσα. Εκεί που υπήρχε ένα παθιασμένο, πολύπλοκο επιχείρημα, βλέπουμε τώρα ένα ψυχρό, αποστειρωμένο αποτέλεσμα. Όταν «γυαλίζουμε» το λεξιλόγιό μας για να μοιάζει με αυτό της AI, διαγράφουμε χρώμα, συναίσθημα και τοπικές ιδιομορφίες – δηλαδή ό,τι κάνει τη γλώσσα μας ζωντανή. Η γλωσσική ποικιλομορφία δεν ευδοκιμεί με αυτόματο συμπλήρωμα.
Ίσως αυτό οδηγήσει ακόμα και σε έκπτωση στους τρόπους μας. Υπάρχει ήδη συζήτηση για το αν πρέπει να είμαστε ευγενικοί με τα chatbot. Να λέμε «παρακαλώ» στο ChatGPT ή «ευχαριστώ» στη Gemini; Αν γίνουμε αγενείς προς την AI, ίσως αυτό επηρεάσει το πώς μιλάμε και στους άλλους ανθρώπους – και τότε ο κόσμος μπορεί να γίνει λίγο λιγότερο φιλικός.
Όμως πώς να αντισταθείς;
Είναι δύσκολο να αντισταθείς τελείως. Αν είσαι πανεπιστημιακός που γράφει εργασία ή content manager που κυνηγά deadlines, το ChatGPT είναι ένας χρήσιμος «συγγραφικός συνεταίρος». Γράφει καθαρά, είναι συχνά άμεσο και διεισδυτικό. Το τίμημα όμως είναι ένας επίπεδος, μονοτονικός τόνος – που αν τον χρησιμοποιείς συχνά, γίνεται τελικά η δική σου φωνή.
Και δεν είναι η πρώτη φορά που η τεχνολογία αλλάζει τη γλώσσα μας. Ο τηλέγραφος έφερε τη λακωνικότητα, το τηλέφωνο καθιέρωσε το «γεια». Τα μηνύματα μάς έδωσαν τα LOL και ROFL. Το Twitter μάς έμαθε να λέμε τη λέξη «hashtag» δυνατά, και τα emojis μας έκαναν να λέμε «ανάποδο χαμογελάκι» σε συζητήσεις.
Πλέον, μιμούμαστε κάτι όχι επειδή είναι φυσικό, αλλά επειδή έτσι εκπαιδευτήκαμε να το περιμένουμε.
Είναι ειρωνικό: φτιάξαμε ένα AI για να μιμείται τους ανθρώπους, μόνο και μόνο για να καταλήξουμε εμείς να μιμούμαστε το AI. Όσο περίεργο κι αν ακούγεται, ίσως χρειαστεί να προσέχουμε περισσότερο πώς μιλάμε και ποιες λέξεις χρησιμοποιούμε – για να μη χαθούμε τελικά στο λεξιλόγιο του ψηφιακού μας φίλου.
