Η Ολλανδία επιλέγει τετραήμερη εργασία και είναι μία από τις πλουσιότερες οικονομίες στην Ευρωζώνη

Για τους υποστηρικτές της τετραήμερης εργασίας, σχεδόν δεν υπάρχει πρόβλημα στη σύγχρονη ζωή που να μην μπορεί να λύσει – ή τουλάχιστον να μετριάσει – η ιδέα αυτή. Επαγγελματική εξουθένωση; Τσεκ. Ανισότητα φύλων; Τσεκ. Ανεργία; Τσεκ. Εκπομπές άνθρακα; Τσεκ. 

Αντίθετα, οι επικριτές βλέπουν μόνο προβλήματα: μείωση οικονομικής παραγωγής· πλήγμα στην ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων· πίεση στις δημόσιες υπηρεσίες· αποδυνάμωση της εργασιακής ηθικής.

Αλλά αντί να τσακωνόμαστε για τις προβλέψεις αυτές ή να ψειρίζουμε τα αποτελέσματα δοκιμών σε μεμονωμένες επιχειρήσεις, γιατί να μη στραφούμε σε μια χώρα που έχει ήδη προχωρήσει αρκετά σε αυτόν τον δρόμο, χωρίς ο υπόλοιπος κόσμος να το έχει καταλάβει πραγματικά;

Η Ολλανδία έχει το υψηλότερο ποσοστό μερικής απασχόλησης στον ΟΟΣΑ. Ο μέσος εβδομαδιαίος χρόνος εργασίας για άτομα 20 έως 64 ετών στη βασική τους εργασία είναι μόλις 32,1 ώρες – ο χαμηλότερος στην ΕΕ, σύμφωνα με την Eurostat. Έχει επίσης γίνει συνηθισμένο οι εργαζόμενοι πλήρους απασχόλησης να συμπιέζουν τις ώρες τους σε τέσσερις ημέρες αντί να τις κατανέμουν σε πέντε, λέει ο Bert Colijn, οικονομολόγος στην ολλανδική τράπεζα ING. «Η τετραήμερη εβδομάδα εργασίας έχει γίνει πολύ, πολύ συνηθισμένη», είπε. «Εγώ εργάζομαι πέντε ημέρες, και μερικές φορές με επικρίνουν γι’ αυτό!»

Όλα ξεκίνησαν με τις γυναίκες. Η Ολλανδία είχε ένα παραδοσιακό μοντέλο όπου ο άνδρας ήταν ο μοναδικός βιοπαλαιστής, μέχρι που οι γυναίκες άρχισαν να μπαίνουν στην αγορά εργασίας με θέσεις μερικής απασχόλησης τη δεκαετία του 1980, του 1990 και του 2000, οδηγώντας σε αυτό που πολλοί ονόμασαν μοντέλο «ενός-και-μισού εργαζομένου». Το φορολογικό και επιδοματικό σύστημα ενθάρρυνε αυτήν τη ρύθμιση. Με την πάροδο του χρόνου, καθώς τα μοτίβα αυτά κανονικοποιήθηκαν, η μερική απασχόληση έγινε πιο δημοφιλής και στους άνδρες, ειδικά όταν αποκτούν μικρά παιδιά.

Πώς μπορεί η εμπειρία της Ολλανδίας να συμβάλει στη συζήτηση σε άλλες χώρες; Κατ’ αρχάς, υποδηλώνει ότι οι προβλέψεις περί οικονομικής αυτοκαταστροφής είναι υπερβολικές. Παρά τις λιγότερες ώρες εργασίας ανά άτομο, η Ολλανδία είναι μία από τις πλουσιότερες οικονομίες της ΕΕ σε όρους ΑΕΠ ανά κάτοικο. Αυτό συμβαίνει επειδή οι λιγότερες ώρες συνδυάζονται με σχετικά υψηλή παραγωγικότητα ανά ώρα και με υψηλό ποσοστό απασχόλησης: το 82% των ατόμων σε ηλικία εργασίας στην Ολλανδία εργάζονταν στο τέλος του 2024, σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, έναντι 75% στο Ηνωμένο Βασίλειο, 72% στις ΗΠΑ και 69% στη Γαλλία.

Οι γυναίκες, ειδικότερα, έχουν υψηλά ποσοστά απασχόλησης στην Ολλανδία, ιδιαίτερα σε σύγκριση με χώρες όπως οι ΗΠΑ, όπου οι μέσες ώρες εργασίας είναι μεγαλύτερες. Επιπλέον, οι Ολλανδοί τείνουν να συνταξιοδοτούνται σχετικά αργά. Δεν είναι λοιπόν ότι ο πληθυσμός δεν είναι εργατικός – μάλλον η εργασία κατανέμεται περισσότερο στον πληθυσμό και στη διάρκεια της ζωής.

Ωστόσο, αυτό δεν έχει οδηγήσει σε ισότητα μεταξύ των φύλων. Παρότι είναι όλο και πιο συνηθισμένο τα παιδιά να έχουν μια «papa day» (όταν ο πατέρας αναλαμβάνει τη φροντίδα τους), τα ποσοστά μερικής απασχόλησης είναι ακόμη πολύ υψηλότερα για τις γυναίκες. Και παρότι η μερική απασχόληση στην Ολλανδία δεν σημαίνει απαραίτητα χαμηλόμισθη ή επισφαλή εργασία, φαίνεται να επιβραδύνει την εξέλιξη των γυναικών στην καριέρα τους. Έκθεση του ΟΟΣΑ το 2019 διαπίστωσε ότι η Ολλανδία «αποδίδει άσχημα» σε ορισμένες περιπτώσεις ισότητας φύλων. Για παράδειγμα, μόλις το 27% των διευθυντικών στελεχών ήταν γυναίκες – ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά στον ΟΟΣΑ.

Η οικονομία επίσης αντιμετωπίζει ελλείψεις εργατικού δυναμικού, ειδικά σε τομείς όπως η εκπαίδευση. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε έναν φαύλο κύκλο, όπου η έλλειψη προσωπικού καθιστά το σχολικό πρόγραμμα πιο χαοτικό και απρόβλεπτο, γεγονός που δυσκολεύει τους γονείς να δεσμευτούν σε μεγαλύτερα ωράρια εργασίας, ακόμη κι αν το επιθυμούν.

Δεν υπάρχουν όμως εύκολες απαντήσεις όσον αφορά την εκπαίδευση και τη φροντίδα. Αν όλοι εργάζονταν πενθήμερο, θα υπήρχε ανάγκη για πολύ περισσότερους εργαζόμενους σε παιδική και γηριατρική φροντίδα, καθώς λιγότεροι άνθρωποι θα ήταν διαθέσιμοι να φροντίσουν τις οικογένειές τους.

Η άποψη του Colijn είναι ότι η Ολλανδία, θεωρητικά, περιορίζει τον εαυτό της δουλεύοντας λιγότερες ώρες. Από την άλλη, προσθέτει: «Δεν θα ήθελα, βέβαια, να προτείνω μια δυστοπική κοινωνία όπου όλοι εργάζονται περισσότερες ώρες κι από τους Κορεάτες, μόνο και μόνο για να αυξήσουμε το ΑΕΠ».

Η εμπειρία της Ολλανδίας δείχνει ότι η τετραήμερη εβδομάδα εργασίας δεν είναι παράδεισος. Αλλά ούτε και γρήγορη συνταγή για οικονομική καταστροφή. Το πραγματικό μάθημα είναι ότι είναι απολύτως εφικτό να οργανωθεί και να κατανεμηθεί η εργασία με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Το ζήτημα είναι ποιους συμβιβασμούς είμαστε διατεθειμένοι να κάνουμε – τόσο στον οικονομικό τομέα όσο και πέρα από αυτόν. Και μιλώντας για ό,τι ξεπερνά την οικονομία, ένα επιχείρημα υπέρ της τετραήμερης εβδομάδας που συχνά παραβλέπεται είναι το εξής: τα παιδιά στην Ολλανδία κατατάσσονται ως τα πιο ευτυχισμένα στον ανεπτυγμένο κόσμο.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ:

• Aσκήσεις ισορροπίας στο Ουκρανικό: Διορία Τραμπ και διαβουλεύσεις για εγγυήσεις ασφαλείας
• Όλες οι αλλαγές στις Business Visa – Τι θα ισχύει για επενδυτές και στελέχη τρίτων χωρών
• Ο αναπάντεχος «σύμμαχος» της ΑΑΔΕ: Πάνω από 200.000 καταγγελίες φοροδιαφυγής από πολίτες