Κρίση του κορωνοϊού και Ευρώπη: Λεφτά θα υπάρξουν (για λίγο). Η Ευρώπη, όμως, για πόσο;
Είναι διαπιστωμένο ότι σε όλες τις μεγάλες κρίσεις, ιδίως όταν πρόκειται για ζήτημα ζωής ή θανάτου, η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων και των κοινωνιών τους αναπτύσσει την, κατά τους ψυχιάτρους, «άρνηση αποδοχής» των μεταβολών που συντελούνται στη συνήθη τάξη των πραγμάτων, στη «ρουτίνα», στο business as usual.
Χαρακτηριστικότερο δείγμα αυτής της «άρνησης» ήταν η αρχική στάση των Τράμπ και Τζόνσον, οι οποίοι επιχείρησαν να υποβαθμίσουν την πανδημία του κορωνοιού, ως κάτι σύνηθες , «όπως μια απλή γρίπη», και αρνήθηκαν να λάβουν, οποιαδήποτε μορφή προληπτικών μέτρων.
Δεύτερο στάδιο, είναι η άρνηση αντιμετώπισης , όχι πια των άμεσων, αλλά, των μακροπρόθεσμων συνεπειών της κρίσης. Ειδικά στην πανδημία του κορωνοϊού, που έχει μια αλληλένδετη διπλή όψη: αντιπροσωπεύει, πρώτον, μια απειλή της υγείας και της ζωής των ανθρώπων, καθώς δεν υπάρχει ούτε θεραπεία, ούτε εμβόλιο. Ως πανδημία, δεύτερον, παραλύει τις εθνικές οικονομίες, αλλά και τη διεθνή οικονομική λειτουργία, με έναν τρόπο, ο οποίος δεν έχει προηγούμενο.
– Η Ευρωπαϊκή Ένωση, υπέστη εξαρχής, ένα βαρύ πλήγμα λειτουργικής αξιοπιστίας από τον κορωνοϊό. Διότι στην πρώτη και αποφασιστική φάση, στην αναγνώριση δηλαδή του υψηλού κινδύνου της υγειονομικής απειλής, η Ευρωπαϊκή Ένωση ήταν απολύτως απούσα. Ούτε η Κομισιόν, ούτε το Συμβούλιο, αξιολόγησαν την απειλή ως κοινή ευρωπαϊκή υπόθεση, με επείγοντα χαρακτήρα κοινής δράσης. Το αρχικό κρίσιμο διάστημα αφέθηκε στη διακριτική ευχέρεια αντίδρασης και αντιμετώπισης από κάθε κράτος -μέλος χωριστά, λες και ο ιός έχει εντοπιότητα και υπακούει στα όρια των εθνικών συνόρων.
– Τώρα, που υποτίθεται ότι αναγνωρίστηκε ο κοινός υγιειονομικός κίνδυνος, (χωρίς –πάντως- ακόμα, εναρμονισμένες πολιτικές δημόσιας υγείας), η Ενωμένη Ευρώπη ακροβατεί στο χείλος μιας δεύτερης , ακόμα πιο επικίνδυνης ανεπάρκειας και ολιγωρίας. Ενώ είναι σαφές ότι το αποτέλεσμα της πανδημίας, ακόμα και αν βρεθεί το εμβόλιο αρχές του 2021, θα είναι μια βαθιά ύφεση, η Ευρωπαϊκή Ένωση προσπαθεί να την αντιμετωπίσει με ρητορική και επιχειρήματα του 2010.
Οι Νότιοι διεκδικούν χρηματοδότηση χωρίς όρους και με αμοιβαιότητα με τον Βορρά, (αυτό σημαίνει το αίτημα των «9» για το ευρωπαϊκό κορωνο-ομόλογο), ο Βορράς αρνείται την αμοιβαιοποίηση του χρέους, άρα το κοινό ομόλογο.
Το αδιέξοδο θα λυθεί, μάλλον, με τους συνήθεις ευρωπαϊκούς συμβιβασμούς. Χωρίς, το πιθανότερο, να εκδοθεί κορωνο-ομόλογο, τουλάχιστον όπως το ζητά ο Νότος, θα ενεργοποιηθούν όλα τα εργαλεία, όλες οι ευχέρειες χρηματοδότησης από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, τον ΕSM, την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, τον Ευρωπαϊκό Προϋπολογισμό, την ενεργοποίηση της «ρήτρας διαφυγής», έτσι ώστε, για το διάστημα αιχμής της κρίσης, οι ευρωπαϊκές οικονομίες να διαθέτουν την αναγκαία ρευστότητα, για να μην καταρρεύσουν και –ενδεχομένως- να χρηματοδοτήσουν και την επανεκκίνηση τομέων της οικονομίας τους, μόλις χαλαρώσουν τα μέτρα προστασίας από την πανδημία.
Λεφτά επομένως για τη μη κατάρρευση των οικονομιών του Νότου, θα υπάρξουν, όσο κρατά η υγιειονομική κρίση. Αλλά το πραγματικό ευρωπαϊκό πρόβλημα θα αναδυθεί, όταν, αργά ή γρήγορα, θα υποχωρήσει η πανδημία του κορωνοϊoύ και βαρύς «καρκίνος» των κοινωνιών θα αναδειχθεί η ύφεση, η ανεργία, η ανασφάλεια ζωής και μέλλοντος όλων των γενιών και σχεδόν όλων των παραγωγικών κλάδων και τομέων.
Εάν δεν υπάρξει, επομένως, τους επόμενους μήνες, που «θα σκάσει» το πραγματικό πρόβλημα της βαθιάς ύφεσης, ένα ολοκληρωμένο ευρωπαϊκό σχέδιο, τότε όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοιχτά. Αν δεν υπάρξει ένα σχέδιο, δηλαδή, με μακρά εξασφαλισμένη χρηματοδότηση, επομένως στηριγμένο στην αμοιβαιότητα, ο δομικός κλονισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ως έχει, και όπως την γνωρίζουμε, πρέπει να θεωρείται δεδομένος.
Αν κυρίως υπαίτιος γι αυτό θα αποδειχθεί ο παγερός δημοσιονομικός δογματισμός του Βορρά, ή η έκρηξη του αντι-ευρωπαικού μετώπου, της εθνικής υποστροφής και της κυριαρχίας δεξιών και αριστερών λαϊκισμών στο Νότο ή την Ανατολή της Ευρώπης, μικρή σημασία θα έχει ως προς το τελικό αποτέλεσμα, που θα είναι η κατάρρευση και μετάλλαξη του σημερινού ευρωπαϊκού οικοδομήματος σε άλλη δομή, σε άλλη οντότητα.
Θα είναι, η Ευρώπη των «ομόκεντρων κύκλων», η κομψή διατύπωση δηλαδή της Ευρώπης «των πολλών ταχυτήτων»; Θα είναι ακόμα πιο βίαια, πιο ανοιχτά και επίσημα, η διχασμένη Ευρώπη, του Βορρά και του Νότου; Θα γίνει πράξη δηλαδή, τριάντα χρόνια μετά την απόρριψη του από τον Χέλμουτ Κόλ, το σχέδιο Σόιμπλε για τον σκληρό πυρήνα της Ευρωζώνης των χωρών του Βορρά και την δημιουργία μιας ζώνης ευέλικτων συναλλαγματικών ισοτιμιών για τις χώρες του Νότου;
Είναι πολύ νωρίς να προβλέψει κανείς, την εξέλιξη του ευρωπαϊκού εγχειρήματος. Ωστόσο, κάθε χώρα, οφείλει να σταθμίσει από τώρα που θα ρίξει το βάρος της, ποιες πρέπει να είναι οι επιδιώξεις της, σύμφωνα με τα μακρά εθνικά συμφέροντα της.
Για την Ελλάδα είναι αυτονόητο ότι μας συμφέρει μια ισχυρή Ενωμένη Ευρώπη, με συνοχή και αλληλεγγύη. Και όλες οι πολιτικές δυνάμεις της χώρας, σε συνέργεια με τις αντίστοιχες πολιτικές τους οικογένειες στην Ευρώπη, πρέπει να δώσουν αυτή την μάχη επιρροής, σε αυτή την κατεύθυνση των αποφάσεων. Ωστόσο, για λόγους σαφείς, οικονομικούς αλλά και εθνικού συμφέροντος ασφαλείας, η θέση της Ελλάδας σε κάθε εξέλιξη, είτε συνεχιστούν τα πράγματα ως έχουν, με την Ευρωζώνη ενιαία, είτε θα έχουμε την Ευρώπη των ομόκεντρων κύκλων, ή και της ανοιχτής διάσπασης, πρέπει να βρίσκεται στον σκληρό πυρήνα. Για δύο λόγους. Γιατί στην Ευρώπη του σκληρού πυρήνα θα υπάρχει ασφαλής μακρά χρηματοδότηση –έστω με δυσάρεστους όρους. Και γιατί, όταν η Ελλάδα ανήκει στον σκληρό πυρήνα, ένα πλήγμα εναντίον της, θα προσληφθεί ως άμεσο πλήγμα σε ισχυρούς συμμάχους μας.
Αλλά για να έχει νόημα αυτή η ευρωπαϊκή επιλογή της Ελλάδας, για να ευδοκιμήσει δηλαδή η χώρα μας σε οποιαδήποτε ευρωπαϊκή εξέλιξη, χρειάζεται επειγόντως να καταρτισθεί και να τεθεί σε άμεση εφαρμογή ένα σχέδιο Εθνικής Ανασύνταξης, στην Οικονομία, τους θεσμούς, την Παιδεία, την Δικαιοσύνη, την Άμυνα της χώρας.
Επιβάλλεται να ιεραρχηθούν οι τομείς των συγκριτικών μας πλεονεκτημάτων, να ενθαρρυνθούν και να ενισχυθούν οι επιχειρηματικές και συνεταιριστικές συνέργειες, που θα κατοχυρώσουν την ανταγωνιστικότητα και εξωστρέφεια της ελληνικής οικονομίας. Έτσι ώστε να αξιοποιηθούν και οι εκατοντάδες χιλιάδες ταλαντούχοι νέοι Ελληνες, που θα μείνουν άνεργοι ή θα εκπέσουν σε χαμηλά αμοιβόμενους εργαζόμενους στις χώρες της Διασποράς τους και θα μπορούν να γυρίσουν στην πατρίδα τους να προσφέρουν –και να την ανεβάσουν!
Η κρίση του κορωνοϊού ανέδειξε μια νέα ωριμότητα του ελληνικού λαού. Η κρίση της ύφεσης που επέρχεται, μπορεί να είναι ο καταλύτης μιας νέας κοινωνικής και πολιτικής ωριμότητας της ελληνικής κοινωνίας. Έτσι ώστε στους ευρωπαϊκούς κλυδωνισμούς, να προβάλλει με τη δύναμη και αυτοπεποίθηση ενός “Ισραήλ της Νοτιανατολικής Ευρώπης”. Ενός κράτους δηλαδή, που καμιά Ευρώπη δεν θα μπορεί να διανοηθεί, ότι δεν αποτελεί ζωτικό, στρατηγικά αναγκαίο και πολύτιμο τμήμα της.
Για να αντλήσουμε οφέλη από την Ευρώπη και να μπορούμε να συμβάλλουμε ενεργά και θετικά, με λόγο και κύρος, στην Ευρώπη της ανάπτυξης, της αλληλεγγύης και της κοινωνικής δικαιοσύνης, πρέπει να κερδίσουμε ταυτόχρονα την μάχη της Εθνικής μας Ανασύνταξης, την μάχη της Εθνικής μας Αναγέννησης! Όλα τα υλικά είναι μέσα μας! Και όλες οι δυνατότητες, μπροστά μας! Ας το επιχειρήσουμε!
