Ο Δημήτρης Δημητριάδης ξέρει πώς θα ζούμε το «2049»
Σε έναν κόσμο που επιταχύνει συνεχώς προς ένα άγνωστο μέλλον, ο Δημήτρης Δημητριάδης, με εργαλεία του την αχαλίνωτη περιέργεια και την βαθιά κατανόηση της αλληλοεξαρτόμενης σχέσης μεταξύ ανθρωπότητας και τεχνολογίας, φαίνεται πως έχει αποκωδικοποιήσει το αίνιγμα του αύριο. Υποστηρίζοντας με θέρμη πως «το μέλλον είναι ανθρώπινη επινόηση» ξεκίνησε ένα ταξίδι για να απομυθοποιήσει την περιπλοκότητα της κοινωνικής εξέλιξης και της τεχνολογικής επανάστασης και…εγένετο το βιβλίο του «2049»*.
Μέσα από το «2049», και με την ιδιότητά του ως Futurist & Advisor στην Ειδική Γραμματεία Μακροπρόθεσμου Σχεδιασμού (Προεδρία της Κυβέρνησης), ο Δημήτρης και ο και ο co-writer οικονομολόγος Γιάννης Σκορδάς**, μας καλούν να αντιμετωπίσουμε τα κρίσιμα ερωτήματα που θα καθορίσουν την τροχιά της κοινής μας μοίρας, καθώς στις σελίδες του βιβλίου ξετυλίγεται μια καθηλωτική εξερεύνηση των επερχόμενων τάσεων που θα επηρεάσουν όλο το φάσμα της καθημερινότητάς μας.
Ο παγκόσμια αναγνωρισμένος ακαδημαϊκός, που ταξιδεύει σε όλο τον κόσμο μεταλαμπαδεύοντας τις γνώσεις του, μίλησε στο Fortune Greece για τη γοητεία που του ασκεί το μέλλον, για το πώς αντιμετωπίζουν τις επερχόμενες προκλήσεις διαφορετικοί πολιτισμοί, ενώ αποκάλυψε τη σχέση του Πλάτωνα με την τεχνητή νοημοσύνη.
Τι σε ενέπνευσε να εμβαθύνεις στο μέλλον γράφοντας το «2049» και ποια βασικά μηνύματα ελπίζεις να κρατήσουν οι αναγνώστες από το βιβλίο;
Η έννοια του μέλλοντος είναι κάτι που με συναρπάζει. Ακόμα και χωρίς να το σκεφτόμαστε συνειδητά λειτουργούμε, αποφασίζουμε, δρούμε με γνώμονα το μέλλον. Ο άνθρωπος προγραμματίζει, σχεδιάζει, φαντάζεται, ονειρεύεται ή απελπίζεται, και σχηματίζει εικόνες ή ιδέες για το μέλλον. Η συστηματική ενασχόληση μου με το μέλλον τόσο σε επίπεδο καθοδήγησης μιας εταιρείας ή ενός μεγάλου οργανισμού, όσο και σε συλλογικό ή ατομικό επίπεδο θεωρώ ότι είναι αναγκαία, ιδιαίτερα εάν λάβουμε υπόψη το παγκοσμιοποιημένο, ρευστό περιβάλλον πολυπλοκότητας και ραγδαίων αλλαγών μέσα στο οποίο ζούμε. Σε έναν κόσμο όπου η αβεβαιότητα κυριαρχεί και η ταχύτητα των αλλαγών αυξάνεται αδιάκοπα, η ικανότητά μας να προσαρμοζόμαστε στο μέλλον είναι κρίσιμη. Το 2049 φιλοδοξεί να γίνει ένα εγχειρίδιο επιλογών προς τα επιθυμητά μέλλοντα του κάθε αναγνώστη. Αποτελεί μια θετική προσέγγιση για το πώς η τεχνητή νοημοσύνη, το blockchain, οι κβαντικοί υπολογιστές και άλλες εκθετικές τεχνολογίες διαμορφώνουν την ανθρωπότητα, μέσα από την μελέτη των μεγατάσεων, αλλά και ασθενών σημάτων και καθοδηγεί των αναγνώστη να αγκαλιάσει την αλλαγή ως συνθήκη προόδου.
Ως futurist, εστιάζεις στην εξερεύνηση των τάσεων και των τεχνολογιών που διαμορφώνουν το μέλλον μας. Κατά την άποψή σου, ποιες είναι οι πιο σημαντικές τεχνολογικές εξελίξεις ή τάσεις που θα έχουν βαθύ αντίκτυπο στην κοινωνία, τις ανθρώπινες σχέσεις και τις επιχειρήσεις τις επόμενες δεκαετίες;
Οι ισχυρότερες τάσεις που θα συνδιαμορφώσουν το μέλλον της ανθρωπότητας είναι οι εξής :
- Τεχνητή Νοημοσύνη και Αυτοματοποίηση: Η εκθετική πρόοδος των τεχνολογιών τεχνητής νοημοσύνης και του αυτοματισμού θα φέρει επανάσταση σε όλους τους κλάδους βελτιώνοντας την αποδοτικότητα, τη λήψη αποφάσεων και φυσικά την προσωποποιημένη χρήση τεχνολογίων. Αυτή η τάση υπόσχεται τεράστιες βελτιώσεις στις εμπειρίες των καταναλωτών και στην παραγωγικότητα των επιχειρήσεων, αλλά ταυτόχρονα παρουσιάζει προκλήσεις σε ό,τι αφορά τις ηθικές σκοπιμότητες.- Κλιματική Κρίση: Η προώθηση προς τη βιωσιμότητα θα γίνει κεντρικό δόγμα για κάθε επιχείρηση αλλά και τις κοινωνίες. Αυτό περιλαμβάνει την υιοθέτηση πράσινων τεχνολογιών, ουσιαστικών βιώσιμων πρακτικών και της κυκλικής οικονομίας, επηρεάζοντας δραστικά τη συμπεριφορά των καταναλωτών, τις εταιρικές στρατηγικές και φυσικά τις κυβερνητικές πολιτικές.
- Μεταμόρφωση της Φροντίδας: Η πρόοδος στην βιοτεχνολογία, την ανάλυση γονιδιώματος και την προσωποποιημένη ιατρική θα μεταμορφώσουν ριζικά την υγειονομική φροντίδα. Η άνοδος της τηλεϊατρικής, των διαγνωστικών με τη βοήθεια Τεχνητής Νοημοσύνης και των εξατομικευμένων θεραπειών θα οδηγήσει στην μακροβιότητα του πληθυσμού, ενώ παράλληλα θα αναδιαμορφώσει την προσβασιμότητα της υγείας.
- Το Metaverse και το Web3: Η εμφάνιση του metaverse και των τεχνολογιών Web3 θα δημιουργήσει νέους χώρους ψηφιακής αλληλεπίδρασης, εμπορίου και εξέλιξης της ατομικής ταυτότητας. Αυτό δεν θα αλλάξει μόνο τον τρόπο που αλληλοεπιδρούμε κοινωνικά, αλλά θα ανοίξει νέα επιχειρηματικά μοντέλα και ευκαιρίες σε παράλληλες εικονικές και επαυξημένες πραγματικότητες.
- Παγκόσμια Συνδεσιμότητα και Αποκεντροποίηση: Η ενισχυμένη παγκόσμια συνδεσιμότητα, που ωθείται από το 5G, το IoT και τα αποκεντρωμένα δίκτυα, θα οδηγήσει σε πιο ουσιαστικά, αποκεντροποιημένα και αποδοτικά παγκόσμια συστήματα. Αυτό θα ενθαρρύνει μεγαλύτερη συνεργασία και παραγωγή καινοτομίας, αλλά επίσης θέτει ερωτήματα για την ιδιωτικότητα, την ασφάλεια και το ψηφιακό χάσμα μεταξύ των πολιτών.
Στο «2049» θίγεις την σχέση μεταξύ ανθρώπων και τεχνητής νοημοσύνης. Πώς φαντάζεσαι να εξελίσσεται αυτή η σχέση και ποιες προκλήσεις και ευκαιρίες θα φέρει τόσο σε ατομικό όσο και κοινωνικό επίπεδο;
Στο βιβλίο, χρησιμοποιείται η αλληγορία του σπηλαίου του Πλάτωνα για να εξηγήσει πώς η ανθρώπινη υποκειμενική εμπειρία μπορεί να παραπλανήσει από την αντιληπτική πραγματικότητα, ιδιαίτερα σε σχέση με τις Σκεπτόμενες Μηχανές. Στην αλληγορία, οι φυλακισμένοι στο σπήλαιο βλέπουν μόνο σκιές στον τοίχο και θεωρούν αυτές ως την πραγματικότητά τους, ενώ ο φιλόσοφος, που απελευθερώνεται, ανακαλύπτει την αληθινή μορφή της πραγματικότητας. Η αλληγορία αυτή αντανακλά την ανθρώπινη κατάσταση, όπου οι εντυπώσεις μέσω των αισθήσεων μπορούν να δημιουργήσουν μια παραποιημένη αντίληψη του κόσμου. Με την εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης, αυτές οι σκέψεις γίνονται ακόμα πιο σημαντικές, καθώς μπορεί να περιοριζόμαστε σε μια πραγματικότητα που είναι προϊόν των περιορισμένων αισθήσεων και των τρόπων σκέψης μας. Το 2049 αναφέρεται στην ανάγκη να υπερβούμε τα όρια της μεταφορικής «σπηλαιώδους ύπαρξης», επισημαίνοντας τη σημασία της αμφισβήτησης και της αμφιβολίας σχετικά με ό,τι θεωρούμε βέβαιο. Υποστηρίζεται ότι οι νέες φιλοσοφικές αντιλήψεις, ενισχυμένες με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης, μπορούν να βοηθήσουν το ανθρώπινο είδος να διαλύσει τις ψευδαισθήσεις που περιορίζουν την κατανόησή μας για τον κόσμο.
Έχοντας συμμετάσχει ενεργά σε διάφορα εγχειρήματα, έχεις πραγματοποιήσει ομιλίες σε όλη τον υφήλιο, από την Αυστραλία μέχρι τη Ζάμπια. Πώς αντιλαμβάνονται και πώς δέχονται το μέλλον διαφορετικοί πολιτισμοί και κουλτούρες; Έχεις διακρίνει περιπτώσεις κοινοτήτων που φοβούνται περισσότερο αυτά που έρχονται ή άλλες που είναι πιο δεκτικές;
Αρχικά, η κουλτούρα ενός λαού επηρεάζει τον τρόπο που προσεγγίζει τα προβλήματα και τις προκλήσεις. Συγκεκριμένες κοινωνικές αξίες και πεποιθήσεις μπορούν να καθοδηγήσουν τη δημιουργία λύσεων που αντανακλούν τις τοπικές ανάγκες και προτεραιότητες. Για παράδειγμα, μια κουλτούρα που τιμά τη βιωσιμότητα και το σεβασμό στο περιβάλλον θα τείνει να παράγει καινοτομίες που ενσωματώνουν αυτές τις αξίες, όπως τεχνολογίες πράσινης ενέργειας ή τα βιώσιμα υλικά. Επιπλέον, η πολιτιστική ιστορία και η κληρονομιά ενός λαού μπορούν να ενισχύσουν την καινοτομία. Σε κάποιες κουλτούρες, η αντίληψη του μέλλοντος είναι βαθιά ριζωμένη στην ιδέα της προόδου και της τεχνολογικής εξέλιξης, με έμφαση στην ανακάλυψη και την καινοτομία. Σε αυτές τις κουλτούρες, το μέλλον αντιλαμβάνεται ως ένας ορίζοντας γεμάτος ευκαιρίες και δυνατότητες, όπου η ανθρώπινη δημιουργικότητα και η τεχνολογία παίζουν κεντρικό ρόλο. Αντίθετα, σε άλλες κουλτούρες μπορεί να επικρατεί μια πιο συντηρητική ή παραδοσιακή οπτική, όπου το μέλλον συνδέεται με τη διατήρηση των παραδόσεων και των υφιστάμενων τρόπων ζωής. Εδώ, η αντίληψη του μέλλοντος μπορεί να είναι πιο προσανατολισμένη στην ισορροπία και την αρμονία με το φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον, αντί της αλλαγής και της επανάστασης. Η πολιτιστική αντίληψη του μέλλοντος επηρεάζει επίσης τον τρόπο με τον οποίο οι κοινωνίες σχεδιάζουν και εφαρμόζουν πολιτικές και στρατηγικές για τη μελλοντική τους ανάπτυξη. Τέλος, η κοινωνική δομή και η εκπαίδευση ενός λαού επηρεάζουν την καινοτομία. Κοινωνίες με ισχυρά συστήματα εκπαίδευσης και ανοιχτή πρόσβαση σε πληροφορίες τείνουν να ενθαρρύνουν την κριτική σκέψη και τη δημιουργικότητα, κρίσιμα στοιχεία για την καινοτομία.
Ατενίζοντας στο μέλλον, πώς ισορροπείς μεταξύ μιας αισιόδοξης προοπτικής αλλά και της εμφάνισης πιθανών κινδύνων ή δυστοπικών σεναρίων;
Ατενίζοντας το μέλλον, η δημιουργία μιας αρμονικής ισορροπίας ανάμεσα στην αισιοδοξία και την επίγνωση των πιθανών προκλήσεων αποτελεί μια αποστολή που προσκαλεί σε στοχασμό αλλά και δημιουργική δράση. Είναι σαν να βαδίζουμε σε έναν πολλαπλό ορίζοντα, κρατώντας ένα μικρό φως που φωτίζει μόνο λίγα βήματα μπροστά, αλλά με την πίστη ότι όσο αγκαλιάζουμε την αβεβαιότητά ως συνθήκη προόδου η διαδρομή θα αποκαλύπτει συνέχεια νέα μονοπάτια και θετικές προοπτικές. Οι επερχόμενες μεταμορφωτικές αλλαγές στην ενέργεια, το κλίμα και την εργασία, τομείς που αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο της εξέλιξης μιας κοινωνίας, με την βοήθεια της τεχνολογίας έχουν τη δυνατότητα να εξαλείψουμε τα οικουμενικά προβλήματα προς ένα δικαιότερο, πιο αξιοκρατικό και ισότιμο μέλλον.
Το 2049 φιλοδοξεί να γίνει ένα εγχειρίδιο επιλογών προς τα δικά σου επιθυμητά μέλλοντα. Αποτελεί μια θετική προσέγγιση για το πώς τα μεγάλα δεδομένα, η τεχνητή νοημοσύνη, το blockchain, και οι εκθετικές τεχνολογίες διαμορφώνουν την ανθρωπότητα, μέσα από την μελέτη των μεγατάσεων, αλλά και ασθενών σημάτων και εξηγεί τι πρέπει να γνωρίζεις για όλα αυτά σήμερα.
Πώς θα ζήσετε την επαυξημένη πραγματικότητα
Με την αγορά του βιβλίου έχετε τη δυνατότητα να ζείτε μια εμπειρία επαυξημένης πραγματικότητας (Augmented Reality) παράλληλα με την ανάγνωση του βιβλίου, όπου το εξώφυλλο και τα κεφάλαια του βιβλίου θα “ζωντανεύουν” και θα εμπλουτίζονται με ανανεωμένη πληροφορία από τους συγγραφείς σε τακτά χρονικά διαστήματα. Ακολουθήστε τα παρακάτω 3 βήματα:
- Αγοράστε το βιβλίο από την Key Books
- Κατεβάστε, την εφαρμογή ARTVIVE στο κινητό σας από το App Store ή το Google play
- Ανοίξτε την εφαρμογή ARTVIVE και δείτε το εξώφυλλο να “ζωντανεύει”!
*Το «2049» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Key Books.
** Στη συγγραφή του βιβλίου συμμετείχε και ο Γιάννης Σκορδάς, οικονομολόγος με ειδίκευση στον σχεδιασμό αειφόρων και ψηφιακών επιχειρηματικών μοντέλων. Έχει συνεργαστεί με startups και πολυεθνικές εταιρείες. Το ερευνητικό του αντικείμενο αφορά τον αντίκτυπο της τεχνολογίας στην καινοτομία και τη σύγχρονη οικονομική ζωή.
