Πόσο νερό «πίνει» το ChatGPT κάθε φορά που του μιλάμε;
Η τεχνητή νοημοσύνη αποδεικνύεται διψασμένη. Σύμφωνα με έρευνες, τα συστήματα AI μπορεί να καταναλώνουν έως και 500 ml νερού – το ισοδύναμο ενός μικρού μπουκαλιού – για μια σύντομη συνομιλία με το GPT-3 της OpenAI ή για τη συγγραφή ενός email 100 λέξεων. Το νούμερο αυτό περιλαμβάνει τόσο το νερό που χρησιμοποιείται για την ψύξη των servers στα data centers όσο και το νερό που καταναλώνεται στις μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας που τα τροφοδοτούν.
Όμως, η πραγματική κατανάλωση μπορεί να διαφέρει δραματικά, ανάλογα με τον τόπο, τον χρόνο και την τεχνολογική υποδομή. Ένα data center στην Ιρλανδία μπορεί να λειτουργεί μήνες με ελάχιστη χρήση νερού χάρη στο δροσερό κλίμα, ενώ ένα αντίστοιχο στην Αριζόνα τον Ιούλιο «καίει» τεράστιες ποσότητες για ψύξη με εξάτμιση.
Η εικόνα δεν είναι μονοδιάστατη. Όπως σημειώνουν ακαδημαϊκοί, το να κατανοήσουμε την AI δεν σημαίνει μόνο να ξέρουμε πώς να γράφουμε prompts· απαιτείται επίσης κατανόηση της υποδομής, των συμβιβασμών και των πολιτικών επιλογών που τη συνοδεύουν.
Δύο «αόρατα ρεύματα» νερού
Πίσω από κάθε ερώτηση προς την AI υπάρχουν δύο κρυφές ροές κατανάλωσης νερού:
-
Η ψύξη επιτόπου στα data centers, που συνήθως γίνεται με πύργους εξάτμισης. Το νερό αυτό χάνεται από την τοπική παροχή, είτε πρόκειται για ποτάμι είτε για υδροφόρο ορίζοντα.
-
Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, με θερμικούς σταθμούς (άνθρακας, φυσικό αέριο, πυρηνικά) και υδροηλεκτρικά έργα να χρησιμοποιούν τεράστιες ποσότητες για ατμό και ψύξη. Αντίθετα, η αιολική και η ηλιακή ενέργεια (εκτός των ηλιοθερμικών σταθμών) καταναλώνουν ελάχιστο νερό.
Νέες λύσεις – παλιά εμπόδια
Οι τεχνολογικές καινοτομίες προσφέρουν ελπίδα. Από την εμβάπτιση των servers σε συνθετικά υγρά που σχεδόν μηδενίζουν την εξάτμιση, έως τη νέα μέθοδο της Microsoft που υπόσχεται ψύξη «μηδενικής κατανάλωσης νερού» μέσω κλειστού κυκλώματος, το μέλλον δείχνει πιο βιώσιμο. Ωστόσο, οι λύσεις αυτές δεν έχουν ακόμη μαζική εφαρμογή λόγω κόστους και τεχνικών προκλήσεων.
Το αποτύπωμα σε αριθμούς
Η κατανάλωση εξαρτάται από το μοντέλο. Σύμφωνα με ανεξάρτητους ερευνητές, μια μέση απάντηση του GPT-5 (150–200 λέξεις) μπορεί να απαιτεί ~39 ml νερού, ενώ το GPT-4o περιορίζεται στα ~3,5 ml. Για σύγκριση, το σύστημα Gemini της Google δηλώνει μόλις 0,26 ml ανά prompt.
Κλίμακα όμως κάνουν οι όγκοι χρήσης: η OpenAI επεξεργάζεται περίπου 2,5 δισ. prompts την ημέρα. Αυτό σημαίνει από 8,8 εκατ. λίτρα για το GPT-4o έως σχεδόν 100 εκατ. λίτρα για το GPT-5, αν χρησιμοποιούνται ταυτόχρονα. Στο ίδιο διάστημα, μόνο οι Αμερικανοί καταναλώνουν 34 δισ. λίτρα ημερησίως για να ποτίζουν κήπους και γκαζόν.
Η σημασία της διαφάνειας
Η γενετική AI δεν είναι αμελητέα περιβαλλοντικά, αλλά η σύγκριση δείχνει ότι προς το παρόν η κατανάλωση νερού της είναι μικρή σε σχέση με άλλες καθημερινές χρήσεις. Η διαφορά βρίσκεται στη δυνατότητα βελτίωσης. Όπως δείχνει η Google, με εξειδικευμένα chips, βελτιστοποίηση φορτίων και στρατηγική τοποθέτηση data centers, η κατανάλωση μπορεί να μειωθεί δραστικά.
Η διαφάνεια στα δεδομένα είναι κρίσιμη: όταν οι εταιρείες δημοσιοποιούν μετρήσεις, οι καταναλωτές, οι ρυθμιστικές αρχές και οι ερευνητές μπορούν να αξιολογήσουν την πρόοδο και να συγκρίνουν δίκαια. Το μέλλον της AI δεν κρίνεται μόνο από την καινοτομία, αλλά και από τη βιωσιμότητα.
