Βαλκάνια: «Κατάρρευση» early-stage, αύξηση late-stage γύρων – Η Ελλάδα πρωταγωνιστής των αποδόσεων
Μια πιο συμπαγής και εξωστρεφής τεχνολογική πραγματικότητα αρχίζει να αναπτύσσεται στα Βαλκάνια, μια περιοχή που άλλοτε χαρακτηριζόταν από μικρούς γύρους χρηματοδότησης, κατακερματισμένες δομές και περιορισμένη διεθνή ορατότητα. Σύμφωνα με τη μελέτη Venture Balkans της Innotechnics, για τo διάστημα 2024-2025, το tech μοντέλο της περιοχής -που μετρά περισσότερες από 12.300 ενεργές startups- μετασχηματίζεται με ρυθμούς που ανατρέπουν όσα γνωρίζαμε, καθώς αναδύονται πιο οργανωμένα hubs, πιο ξεκάθαρες επενδυτικές κατευθύνσεις και μια έντονη εξωστρέφεια.
Η μελέτη αποτυπώνει μια αγορά που ωριμάζει, με τον αριθμό των early-stage deals να μειώνεται από τα 244 το 2022 στα μόλις 82 το 2025, μια πτώση της τάξεως του 66%. Παρά την πτώση αυτή, τα κεφάλαια που κατευθύνονται σε μεγαλύτερους, πιο ώριμους γύρους παραμένουν σε υψηλά επίπεδα, καθώς διεθνείς επενδυτές ενισχύουν τη θέση τους σε late-stage εταιρείες που δραστηριοποιούνται στο deep-tech, στο mobility και σε τεχνολογίες υποδομών. Χαρακτηριστικό είναι ότι τα mega rounds σε τομείς όπως το mobility υπερβαίνουν το 1 δισ. δολάρια σε αξία, ενώ συνολικά πάνω από 148 επενδυτικά funds από 37 χώρες συμμετέχουν ενεργά στη διαμόρφωση του νέου χάρτη καινοτομίας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη.
Σε αυτή τη νέα εικόνα, η Ελλάδα αναδεικνύεται ως μία από τις αγορές με τις υψηλότερες αποδόσεις, καταλαμβάνοντας θέση στην πρώτη τριάδα της περιοχής και ενισχύοντας ουσιαστικά τη δυναμική των τεχνολογικών hubs των Βαλκανίων.
Πού δημιουργούνται σήμερα οι περισσότερες startups
Σύμφωνα με τη μελέτη, οι χώρες με τη μεγαλύτερη συμβολή στη νέα αυτή πραγματικότητα είναι η Ρουμανία και η Σερβία, οι οποίες παράγουν πάνω από το 50% των νέων startups της περιοχής. Συνολικά, την τελευταία διετία έχουν δημιουργηθεί 898 νέες εταιρείες στη βαλκανική περιοχή, με τη Ρουμανία να προσθέτει 194 startups το 2024 και 59 το πρώτο εξάμηνο του 2025, ενώ η Σερβία ακολουθεί με 195 και 46 αντίστοιχα. Η Ελλάδα βρίσκεται στην τρίτη θέση, με 114 νέες startups το 2024 και 49 το αντίστοιχο διάστημα του 2025, επιβεβαιώνοντας τη σταθερή παραγωγική της δυναμική της.
Η γεωγραφική κατανομή του συνολικού οικοσυστήματος δείχνει ακόμη πιο καθαρά την ισχύ των τριών χωρών. Η Ρουμανία συγκεντρώνει σήμερα το 27% όλων των startups της περιοχής, η Ελλάδα το 21% και η Βουλγαρία το 17%, σε ένα περιβάλλον που έχει τριπλασιαστεί την τελευταία δεκαετία (από 4.297 startups το 2015 σε 12.346 το 2025). Αξίζει, επίσης, να σημειωθεί ότι η Σερβία, παρά το πολύ μικρότερο πληθυσμιακό της μέγεθος, εμφανίζει τον υψηλότερο αναλογικά ρυθμό δημιουργίας νέων επιχειρήσεων, επιβεβαιώνοντας τον ρόλο της ως ενός από τέσσερα βασικά startup hub της περιοχής, μαζί με τη Ρουμανία, την Ελλάδα και τη Βουλγαρία.
Ποιοι κλάδοι κυριαρχούν και πού κατευθύνονται τα κεφάλαια
Η αύξηση των late stage γύρων -σύμφωνα με την Innotechnics- δεν είναι μόνο ποσοτική, αλλά και ποιοτική. Οι γύροι άνω των 10 εκατ. δολαρίων αυξάνονται σταθερά από το 2022 έως το 2025, ενώ ο αριθμός των εταιρειών που φτάνουν σε αποτίμηση άνω των 100 εκατ. δολαρίων έχει πολλαπλασιαστεί. Ενδεικτικά, τα mobility mega rounds -που αποτελούν την αιχμή της περιφερειακής καινοτομίας- ξεπερνούν συνολικά το 1 δισ. δολάρια, ενώ η αξία των deep tech επενδύσεων παραμένει εξαιρετικά ανθεκτική, παρά τη διεθνή πτώση του venture capital. Στους υπόλοιπους κλάδους, το fintech διατηρεί ένα μικρότερο αλλά σταθερό ποσοστό της αγοράς, ενώ οι υποδομές λογισμικού (SaaS, developer tools, enterprise tech) παρουσιάζουν μια ανοδική τάση που συνδέεται τόσο με την ψηφιοποίηση των επιχειρήσεων, όσο και με τις αυξανόμενες ανάγκες των κυβερνήσεων αλλά και των μεγάλων οργανισμών.
Παρότι τα Βαλκάνια διαθέτουν σήμερα μόλις οκτώ ενεργά unicorns, ο ρυθμός με τον οποίο αναδύονται οι λεγόμενες soonicorns είναι εντυπωσιακός και σύμφωνα με τη μελέτη βρίσκεται ανάμεσα στους υψηλότερους της Ευρώπης (30-35 στον αριθμό). Η Κροατία εξακολουθεί να αποτελεί μεγάλο success story, ενώ και η Βουλγαρία καταγράφει ισχυρή παρουσία με εταιρείες σε τομείς όπως οι ψηφιακές υποδομές και το fintech.
Η μεγαλύτερη συγκέντρωση επενδυτών προέρχεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, και ειδικότερα από τη Γερμανία, τη Γαλλία, την Ολλανδία και τις Σκανδιναβικές χώρες, οι οποίες ενισχύουν συστηματικά την παρουσία τους σε scale-ups της περιοχής. Σημαντική, ωστόσο, είναι και η συμμετοχή διεθνών funds από τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο, που στρέφονται σε τομείς όπως το deep tech και το mobility.
Η θέση της εγχώριας αγοράς
Η Ελλάδα, με βάση την έρευνα, δεν ενισχύει μόνο τη δημιουργία νέων startups, αλλά και τη συνολική αξία της περιοχής. Για την περίοδο 2022-2025, οι ελληνικές εταιρείες συγκεντρώνουν περίπου 700 εκατ. δολάρια επενδύσεων, ενώ καταγράφουν 168 venture deals, αποδεικνύοντας ότι αποτελούν έναν από τους πιο σταθερούς και αποδοτικούς πόλους των Βαλκανίων. Η ελληνική, δε, δραστηριότητα φαίνεται ότι ευθυγραμμίζεται με τις διεθνείς τεχνολογικές τάσεις. Η πλειονότητα των ελληνικών startups τοποθετείται σε τομείς όπως το deep-tech, το mobility, το SaaS και τις ψηφιακές υποδομές. Πρόκειται για κατηγορίες που, σύμφωνα με τη μελέτη, έχουν τις υψηλότερες πιθανότητες να δημιουργήσουν τα επόμενα unicorns της ΝΑ Ευρώπης. Επιπλέον, η Ελλάδα υπερέχει στον δείκτη «value concentration», δηλαδή στη συγκέντρωση αξίας ανά εταιρεία, καθώς μεγάλο μέρος της χρηματοδότησης κατευθύνεται σε λίγες αλλά εξαιρετικά ανταγωνιστικές εταιρείες, οι οποίες λειτουργούν ως anchors στην αγορά.
