Γιατί η Ευρώπη δυσκολεύεται να «γεννήσει» το επόμενο Spotify
- Παρά την έκρηξη καινοτομίας, η γραφειοκρατία παραμένει το μεγαλύτερο εμπόδιο για τις ευρωπαϊκές startups.
- Οι επενδύσεις σε νεοφυείς επιχειρήσεις αυξήθηκαν δέκα φορές την τελευταία δεκαετία, φτάνοντας τα 426 δισ. δολάρια.
- Η απουσία ενιαίας κεφαλαιαγοράς και οι διαφορετικές ερμηνείες της νομοθεσίας αποθαρρύνουν την ανάπτυξη.
- Η ΕΕ ετοιμάζει νέο κανονιστικό πλαίσιο για το 2026 για απλούστερη λειτουργία των startups.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση θέλει να αποτελέσει το νέο παγκόσμιο επίκεντρο της καινοτομίας, όμως οι επιχειρηματίες που προσπαθούν να αναπτυχθούν διασυνοριακά βρίσκουν απέναντί τους έναν γνώριμο αντίπαλο: τη γραφειοκρατία.
Τα τελευταία χρόνια, ο αριθμός των ευρωπαϊκών startups έχει αυξηθεί εντυπωσιακά, χάρη στην άνθηση των τεχνολογικών οικοσυστημάτων στη Γαλλία και τη Γερμανία, στη δυναμική του venture capital στην Εσθονία και στη στήριξη συνταξιοδοτικών ταμείων στη Σουηδία, σύμφωνα με τους NYT. Ωστόσο, η πολυπλοκότητα των ρυθμιστικών διαδικασιών εξακολουθεί να αποτελεί τροχοπέδη για τις επιχειρήσεις που επιδιώκουν να αναπτυχθούν πέρα από τα εθνικά τους σύνορα.
Σύμφωνα με στοιχεία της Atomico, στην ΕΕ και το Ηνωμένο Βασίλειο λειτουργούσαν το 2024 περίπου 35.000 νεοφυείς επιχειρήσεις, τετραπλάσιες σε σχέση με το 2014. Οι επενδύσεις εκτοξεύθηκαν στα 426 δισ. δολάρια, σημειώνοντας δεκαπλάσια αύξηση μέσα σε μια δεκαετία.
Κι όμως, οι ευρωπαϊκές εταιρείες παραμένουν πίσω σε σχέση με τις αμερικανικές: εξασφαλίζουν μόλις τα δύο τρίτα των χρηματοδοτήσεων (ως ποσοστό του ΑΕΠ) και καταγράφουν μόνο τις μισές εξαγορές ή εισαγωγές στο χρηματιστήριο.
Ο ρυθμιστικός λαβύρινθος
Ο πρώην πρόεδρος της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι, στην έκθεσή του το 2024, προειδοποίησε ότι η Ευρώπη κινδυνεύει να χάσει το τρένο της παγκόσμιας τεχνολογικής κούρσας, αν δεν προχωρήσει σε απλοποίηση του ρυθμιστικού της πλαισίου. Κάλεσε μάλιστα για τη δημιουργία ενιαίας κεφαλαιαγοράς, που θα επιτρέψει στις startups να αντλούν κεφάλαια με λιγότερα εμπόδια.
Στην πράξη, η εφαρμογή κοινών ευρωπαϊκών οδηγιών διαφέρει σημαντικά από χώρα σε χώρα. Όπως εξηγεί ο Μαξ Φλότοτο της McKinsey & Company, «κάθε κράτος-μέλος εφαρμόζει τους κανόνες με τον δικό του τρόπο — περισσότερο έργο, περισσότερη γραφειοκρατία, περισσότερη καθυστέρηση».
Η απουσία φιλοδοξίας
Για τον Πέτερ Βέστερμπακα, τον Φινλανδό δημιουργό του Angry Birds, το πρόβλημα είναι και νοοτροπιακό: «Η Ευρώπη πρέπει επιτέλους να οργανωθεί και να δημιουργήσει μια πραγματικά ενιαία αγορά κεφαλαίου. Πέρα από τη γραφειοκρατία, λείπει και η φιλοδοξία».
Η ελληνική εμπειρία
Τη δυσκολία του ευρωπαϊκού πλαισίου επιβεβαιώνει και ο Γιάννης Γκιώκας, ιδρυτής εταιρείας κυβερνοασφάλειας που μεταφέρθηκε στις ΗΠΑ για να αναπτυχθεί ταχύτερα. Όπως περιγράφει, η νομοθεσία στην Ευρώπη «λειτουργεί περισσότερο ως νομικό πλαίσιο παρά ως τεχνικός οδηγός», δημιουργώντας εκατοντάδες διαφορετικές ερμηνείες και εμπόδια στη διασυνοριακή ανάπτυξη.
Η δεύτερη προσπάθειά του με τη Finclude στην Ιρλανδία — που στόχευε στη δημιουργία ενιαίου ευρωπαϊκού πιστωτικού σκορ — ανέδειξε ακριβώς αυτή την πολυδιάσπαση.
Μικρά βήματα απλούστευσης
Υπάρχουν ωστόσο θετικά σημάδια. Η ΕΕ σχεδιάζει νέο κανονιστικό πλαίσιο για τις startups έως το 2026, με στόχο να μειωθεί η πολυπλοκότητα και να δημιουργηθούν ίσοι όροι ανάπτυξης σε όλη την Ένωση.
Έκθεση της McKinsey και του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ προειδοποιεί πως η αδράνεια μπορεί να κοστίσει στην Ευρώπη έως και 4 τρισ. ευρώ σε τεχνολογικές επενδύσεις μέχρι το 2040 — ποσό που υπερβαίνει τις συνολικές δαπάνες για υγεία, άμυνα και πράσινη μετάβαση.
Η ελληνική επανεκκίνηση
Η νέα γενιά Ελλήνων επιχειρηματιών δείχνει σημάδια δυναμικής επιστροφής. Με τη συμβολή του Λαρς Ράσμουσεν, συνιδρυτή των Google Maps, δημιουργήθηκε η Panathenea, η πρώτη διεθνής έκθεση νεοφυών επιχειρήσεων στην Αθήνα.
«Μετά από μια δεκαετία κρίσης, οι Έλληνες έχουν καταλάβει ότι η επιχειρηματικότητα είναι ο δρόμος προς τα εμπρός», λέει ο Ράσμουσεν, που έχει επενδύσει ήδη σε δώδεκα ελληνικά startups, ανάμεσά τους και την PhosPrint, εταιρεία βιοεκτύπωσης με λέιζερ για αναγεννητική ιατρική.
Και όπως επισημαίνει: «Η έλλειψη φιλοδοξίας είναι αυτοτροφοδοτούμενη. Χρειάζεται μόνο ένα επιτυχημένο παράδειγμα, όπως το Spotify, για να δείξει ότι η Ευρώπη μπορεί να αλλάξει τον κόσμο».
